Historia
Wieżę mieszkalną w Aghadoe przypuszczalnie zbudowano w XIII wieku, w okresie penetracji gaelickich ziem przez anglo-normańskich zdobywców po podboju z 1169 roku. Nie wiadomo z inicjatywy jakiego rodu została wzniesiona, przypuszczać jedynie można, iż jego członkowie nie czuli się zbyt pewnie w zachodnich rejonach prowincji Munster, gdyż ufundowali bardzo surową budowlę o wyraźnych cechach obronnych. Nie wiadomo też kiedy wieżę porzucono lub zniszczono. Z pewnością była już ruiną w XIX stuleciu.
Architektura
Wieżę zbudowano na północnym stoku mocno wydłużonego równoleżnikowo wzniesienia, na południowy – zachód od kościoła św. Trójcy. Wzniesiona została na planie koła, formie niezbyt nadającej się do budowli mieszkalnych, ale popularnej na terenach celtyckich. Być może wzorowana była na wczesnych anglo-normańskich donżonach z XIII wieku. Uzyskała średnicę 10,6 metra, przy murach grubości 2,1 metra. Pierwotnie otaczał ją czworoboczny dziedziniec obwiedziony murem lub obwałowaniami ziemnymi, z dziełami obronnymi w narożnikach i zewnętrznym przekopem.
Wieża była surową konstrukcją wzniesioną z nieobrobionego kamienia eratycznego, układanego w miarę regularne warstwy i uzupełnianego płaskimi, wąskimi kamieniami. Dolna, cokołowa część jej murów była nieco szersza, wzniesiona pod skosem. Elewacje zewnętrzne utworzono surowe, bez zdobień lub jakichkolwiek podziałów, rozdzielone jedynie otworami okiennymi i wejściowymi. Mieściła co najmniej trzy kondygnacje rozdzielone drewnianymi stropami. Nie wiadomo jaki był sposób zwieńczenia wieży, przypuszczać jedynie można, iż wzorem innych budowli tego typu znajdowała się tam dookolna galeria obronna.
Wejście do wieży wiodło z poziomu gruntu do najniższej kondygnacji, która musiała pełnić rolę składu, czy też magazynu, bowiem oświetlana była tylko jednym wąskim otworem szczelinowym. Otwór ten rozglifiono do wnętrza, do stosunkowo szerokiej wnęki. Wejście na pierwsze piętro wiodło lekko wygiętymi schodami w grubości muru, dostępnymi z bocznej ściany korytarza wejściowego do wieży. Druga kondygnacja była lepiej oświetlana, dwoma szczelinowymi otworami, jednym po stronie północnej i jednym po stronie południowej. Trzecie, większe okno mogło się znajdować po stronie południowo – wschodniej. Ewentualnie było to miejsce pierwotnego wejścia, podczas gdy dolne wykonano wtórnie. Piętro zapewne pełniło funkcje mieszkalne, bowiem w północno – zachodniej części utworzono płytki kominek. Trzecia kondygnacja musiała być dostępna drewnianymi schodami lub drabiną, bowiem schody w grubości muru nie zostały wyżej poprowadzone.
Stan obecny
Wieża zwana obecnie Parkavonear (od celtyckiego Paírc an Mhóinéir, Pole Łąki) zachowała się do czasów współczesnych częściowo. Posiada obecnie wysokość około 7 metrów, a więc sięga poziomu drugiej kondygnacji. Na części elewacji widać późniejsze przemurowania. Wstęp na teren zabytku jest wolny. Można również wejść do wnętrza wieży, ale strop między kondygnacjami nie zachował się, ani nie został zrekonstruowany.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Larner J., Fossa & Aghadoe: our history and heritage, Killarney 2007.
Salter M., The castles of South Munster, Malvern 2004.
Sweetman D., The Medieval Castles of Ireland, Woodbridge 2000.