Historia
Najstarsze wzmianki w źródłach pisanych o kościele parafialnym w Adare znalazły się w dwóch spisach podatkowych (taxations) z około 1291 i 1302 roku. Przypuszczalnie został on wzniesiony niewiele wcześniej, a już w XIV wieku po jego północnej stronie dobudowana została wolnostojąca kaplica. W XV stuleciu, w związku ze wzrostem liczny ludności, kościół powiększono o nawę. W okresie reformacji budynek został przejęty przez protestantów, ale z powodu ich zbyt małej liczby, w bliżej nieznanym czasie nawę przedzielono poprzeczną ścianą, w celu zmniejszenia użytkowanej przestrzeni. Msze odprawiane były w kościele do 1812 roku, kiedy to został porzucony z powodu wygodniej usytuowanego kościoła w mieście.
Architektura
Kościół parafialny znajdował się po północnej stronie zamku, a więc na wschodnim brzegu rzeki Maigue. Było to nietypowe usytuowanie, bowiem w okresie pełnego średniowiecza osada rozwijała się głównie po przeciwnej stronie rzeki, wokół placu targowego i klasztorów augustiańskiego oraz trynitarskiego. Wokół kościoła funkcjonował cmentarz, a po jego północnej stronie w odległości dwudziestu kilku metrów znajdowała się niewielka kaplica. Fasady kaplicy i kościoła zwrócone były w stronę traktu na zachodzie, prowadzącego z Limerick do przeprawy na rzece i dalej na południe.
Kościół składał się z pojedynczej, mocno wydłużonej nawy (18 x 7,5 metra) oraz nieco węższego, także długiego jak na świątynie parafialne prezbiterium (9,1 x 5,5 metra), przy czym w XIII wieku funkcjonowało jako budowla salowa jedynie prezbiterium, natomiast nawa została dobudowana w XV wieku. Na wschodzie kościół zamknięty był ścianą prostą. Budynek nie posiadał wieży, a jedynie prostą dzwonnicę na zwieńczeniu ściany szczytowej. Nietypowo osadzono ją na wschodniej ścianie szczytowej nawy, nad arkadą tęczy, zamiast na ścianie zachodniej. Oświetlenie kościoła początkowo zapewniały wąskie otwory okienne o półkolistych zamknięciach i rozglifieniach skierowanych do wnętrza, utworzone z piaskowcowych ciosów. Arkada tęczy uzyskała niską, prostą formę o szerokości 2,6 metra i wysokości 3 metrów, z lekko zarysowanym ostrołukiem archiwolty.
Północna kaplica była budowlą wolnostojącą, jednoprzestrzenną, ponadprzeciętnie wysoką, na rzucie prostokąta (10 x 4,9 metra). Z każdej strony uzyskała cokół w postaci lekkiego pogrubienia murów, zwężających się pod skosem ku górze do wysokości około 1,8 metra. Wejście umieszczono w ostrołucznym portalu od strony kościoła, w zachodniej części ściany południowej. Oświetlenie zapewniały cztery okna, po jednym z każdej strony świata. Były wąskie, wysokie, zamknięte trójliśćmi i rozglifione do wnętrza. Trójliściem zwieńczona została także umieszczona wewnątrz piscina. Spośród wspomnianych okien wyróżniało się zachodnie, jako jedyne osadzone w głębokiej wnęce z bocznymi, kamiennymi siedziskami. Być może oprócz funkcji sakralnej budynek pełnił też rolę mieszkalną dla plebana, który mógł użytkować poddasze.
Stan obecny
Zarówno kościół parafialny jak i sąsiednia kaplica zachowały się w formie tzw. trwałej ruiny, z prawie pełnymi murami obwodowymi, ale bez zadaszenia. W prezbiterium kościoła widoczne są pierwotne otwory okienne z XIII wieku oraz jedno okno północne, wstawione w początkach XIV stulecia. XIV-wieczne okna zachowały się także w kaplicy, natomiast w nawie kościoła po stronie południowej widnieje jedno okno XV-wieczne. W południowej ścianie kaplicy przetrwał portal wejściowy. Zachodnia część nawy kościoła oddzielona jest ścianą, co nastąpiło zapewne już w czasach nowożytnych, gdy miejscowa społeczność była zbyt mała na tak dużą budowlę. Zabytek znajduje się na terenie klubu golfowego, ale jest dostępny dla zwiedzających.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Hewson G.J., Adare and some of its ancient buildings, „Journal of the Limerick Field Club”, 1/1897.
Wyndham-Quin C., Memorials of Adare Manor, Oxford 1865.