Historia
Zamek został wzniesiony przed 1392 rokiem, kiedy to po raz pierwszy pojawiła się o nim wzmianka w źródłach pisanych, odnosząca się do komory celnej, opisanej w umowie zawartej pomiędzy miastami hanzeatyckimi a Nowogrodem. Z kolei gdy w 1342 roku Pskowianie zorganizowali zbrojną wyprawę łodziami na ziemie biskupstwa dorpackiego, zamek nie został wspomniany, co oznaczałoby, iż jeszcze wówczas nie istniał. Badania dendrachronologiczne drewna odnalezionego na terenie podzamcza wykazały, iż zostało ono ufortyfikowane około 1377 roku, natomiast zamek główny przyjmuje się, iż powstał w związku z wybuchem wojny pomiędzy Pskowem a biskupstwem prowadzonej w latach 1367 – 1371.
W średniowieczu Warbeck był graniczną warownią biskupstwa dorpackiego, powstał też w celu wzmocnienia kontroli i bezpieczeństwa podróżnych pływających rzeką Emajõgi w kierunku jeziora Pejpus (stąd też niemiecka nazwa zamku Warbeck oznaczała „zaporę rzeczną”). Zabezpieczał ważne dla rybołówstwa tereny, a także zimowe szlaki handlowe biegnące ku Nowogrodowi i Narwie. Jako ośrodek administracyjny diecezji odwiedzany był często przez biskupów.
Podobnie jak większość zamków biskupstwa dorpackiego Warbeck został zniszczony przez wojska moskiewskie w 1558 roku. Na mocy rozejmu w Jamie Zapolskim z 1582 roku przekazany został Polsce, a w 1656 roku w trakcie szwedzko – polskiej wojny Szwedzi przeprowadzać mieli na nim bliżej nieznane naprawy. Planowali także jego przebudowę pod koniec XVII wieku, lecz ostatecznie nigdy do niej nie doszło. W 1704 roku w pobliżu zamku rozegrała się bitwa rzeczna między flotami szwedzką oraz rosyjską, jednak po zakończeniu wojny północnej Warbeck utracił na znaczeniu i szybko popadł w całkowitą ruinę.
Architektura
Zamek powstał na granicy rozległych bagien, na północnym brzegu rzeki Emajõgi. Początkowo był skromną budowlą składającą się jedynie z czworobocznego w planie budynku o wymiarach 17,5 x 12 metrów, wzniesionego z kamienia polnego i cegły, o murach grubych od 2,5 do 2,8 metra. W jego wnętrzu musiały znajdować się pomieszczenia dla dostojników biskupstwa oraz ich służby, często odwiedzających i kontrolujących tą ważną placówkę.
W drugim etapie do budynku mieszkalnego dostawiono obwód murów obronnych, wydzielających na południowym – wschodzie nieduży dziedziniec. Jego ochronę oraz kontrolę rzecznego nurtu zapewniała masywna cylindryczna wieża o średnicy około 9,5 metra, najpewniej przystosowana już do użycia broni palnej i wzniesiona na późniejszym etapie funkcjonowania zamku. Możliwe iż przy głównym budynku mieszkalnym istniały jeszcze dwa kolejne budynki (także dobudowane w późniejszym okresie), być może o charakterze wieżowym. Dodatkowo w północnej części dziedzińca znajdował się budynek o konstrukcji drewnianej.
Po stronie zachodniej rozciągało się przedzamcze o wymiarach około 60 x 60 metrów, oddzielone od głównej części zamku nawodnioną fosą, która otaczała także od północy, wschodu i zachodu oba człony zamku. Podzamcze było ufortyfikowane ale posiadało wyłącznie drewnianą zabudowę, najpewniej o gospodarczym charakterze, stanowiącą zaplecze dla głównej części biskupiego zamku. Z późniejszych, nowożytnych opisów wiadomo, iż usytuowana była na nim między innymi karczma, chaty rybaków i browarnika oraz kaplica. W pobliżu zamku na rzece znajdowała się bariera w postaci liny lub łańcucha przeciąganego w poprzek Emajõgi, która zatrzymywała do kontroli przepływające łodzie i statki.
Stan obecny
Zamek nie zachował się do czasów dzisiejszych. Jego relikty obecnie wkomponowane zostały we współczesny budynek.
pokaż miejsce po zamku na mapie
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Borowski T., Miasta, zamki i klasztory. Inflanty, Warszawa 2010.
Läänelaid A., Selart A., Tvauri A., Die Burg Warbeck (Kastre), „Baltic Journal of Art History”, Vol. 13 (2017).
Tuulse A., Die Burgen in Estland und Lettland, Dorpat 1942.