Historia
Zamek przypuszczalnie zbudowany został w XIV wieku. W 1329 roku istniały już na wzgórzu zakonne obwarowania, bowiem w tym roku Tarwast został oblężony przez wojska litewskie księcia Giedymina. Zamek podlegał komandorii w Fellinie. Począwszy od XV wieku był często wybierany na czasową rezydencję krzyżackich mistrzów krajowych Inflant, w związku z czym był rozbudowywany i wzmacniany. Po raz pierwszy pobyt inflanckiego mistrza w Tarwast potwierdzony został w źródłach pisanych w 1410 roku. W 1481 roku Tarwast zajęły wojska moskiewskie, a załogę zamku zabito lub uprowadzono. Budowla podniesiona została jednak ze zniszczeń i w dalszym ciągu stanowiła częsty cel wizyt dostojników zakonnych. Właśnie w Tarwast zmarł w 1557 roku jeden z ostatnich mistrzów inflanckich, Heinrich von Galen. Parę lat później rozpoczęła się wojna inflancka, w czasie której zamek kilkukrotnie zmieniał właścicieli i nie uniknął zniszczeń. Po zwycięskiej kampanii polskiego króla Stefana Batorego w Tarwast utworzono centrum starostwa. Niestety po kilkudziesięciu latach nadeszły kolejne wojny, na skutek których zamek i jego otoczenie ponosiły dodatkowe straty. Pod koniec XVII wieku na zamku doszło do wybuchu prochu, który całkowicie zniszczył większość murów i zabudowań.
Architektura
Zamek wzniesiony był ze spajanego wapienną zaprawą kamienia eratycznego oraz ze sporadycznie używanej cegły. Grube mury obronne o szerokości dochodzącej do 2,2 metra utworzono z dużych głazów od strony lica, podczas gdy mniejsze kamienie i fragmenty cegieł wykorzystywano w rdzeniu ścian. Do budowy kluczowych ze względów architektonicznych miejsc (np. narożniki) używano kamienia ciosanego. Ponadto w niektóre fragmenty ścian w trakcie budowy włożono ciosane bale, które przypuszczalnie wspierały górne konstrukcje szkieletowe. Chociaż większość detali architektonicznych wykonano z cegieł, niektóre wyrzeźbiono także z wapienia i piaskowca. Mury zamku były częściowo otynkowane, natomiast dachy pokrywano dachówką ceramiczną.
Tarwast założono po północnej stronie niewielkiej rzeki, której nurt mógł być wykorzystany do utworzenia fosy. Układ zamku z XIV wieku był dość prosty. Składał się on z pojedynczego, otoczonego masywnym murem obronnym dziedzińca, posiadającego w planie zasadniczo regularny kształt, ale z zachodnim krańcem nieco zniekształconym przebiegiem wzgórza zamkowego. Prawdopodobnie wszystkie boki dziedzińca zabudowane były od wewnątrz pomieszczeniami gospodarczymi, mieszkalnymi i reprezentacyjnymi, początkowo drewnianymi, później murowanymi. Brama główna umieszczona była w długości muru wschodniego, w wysuniętym w stronę fosy budynku bramnym. Wjazd miał formę długiego na 12 metrów korytarza o szerokości 3,8 – 4,6 metra. Mniejsze furty znajdować się mogły po stronie zachodniej i w narożniku północno – zachodnim.
W XV i XVI wieku zamek był kilkukrotnie poddawany przebudowom. Po północnej stronie, gdzie położony był młyn wodny, wzniesiono czworoboczną wieżę, wysuniętą w stronę nadbrzeżnych stoków. Była to spora konstrukcja o szerokości 14 metrów i grubości ścian około 1,7 metra. Jej fundamenty sięgały zamkowej fosy, być może pełniła więc funkcję danskeru. Ponadto w XV i XVI wieku mury zamkowe podwyższano, a we wnętrzach zakładano sklepienia na miejscach pierwotnych stropów.
Stan obecny
Do czasów współczesnych ze średniowiecznej budowli zachowały się tylko niewielkie relikty obwodowych murów zamku wraz z przyległymi zabudowaniami oraz fragment wieży – danskeru (głównie ściana zachodnia i wschodnia, fragment czołowej ściany północnej). Wstęp na teren ruin jest wolny o każdej porze roku, ale w okresach wegetacji roślin jego pozostałości mogą być słabiej widoczne.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Ainsaar L., Kriiska A., Moon R.M., Jegorov S., Archaeological investigations in Tarvastu Castle of the Teutonic Order, „Archeological fieldwork in Estonia 2022”, Tallinn 2023.
Borowski T., Miasta, zamki i klasztory. Inflanty, Warszawa 2010.
Tuulse A., Die Burgen in Estland und Lettland, Dorpat 1942.