Historia
Zamek został wzniesiony w 1345 roku przez mistrza krajowego Inflant, Buskhardta von Dreileben, jako nowe, położone bezpośrednio nad morzem centrum administracyjne dla posiadłości zakonnych na Ozylii i otaczających ją wyspach. Było to konieczne, gdyż poprzednia warownia pełniąca tą funkcję, zamek w Peude, został zniszczony w czasie powstania estońskiego i nigdy nie odbudowany. Pierwsze umocnienia były zapewne drewniane, dopiero parę lat później mistrz krajowy Goswin von Herreke zastąpił je kamiennymi.
Soneburg znajdował się z dala od rejonów głównych konfliktów zbrojnych, dlatego nieprzerwanie znajdował się w rękach krzyżackich aż do sekularyzacji zakonu, a nawet nieco dłużej, gdyż niemiecka, zeświecczona załoga władała zamkiem do 1564 roku. Wtedy dostał się on pod panowanie duńskie i został warownią graniczną pomiędzy Danią a Szwecją. Już cztery lata później zajęły go wojska szwedzkie, dla których był to ważny przyczółek do dalszej ekspansji. Z tego powodu zamek został wzmocniony o północno – wschodni bastion artyleryjski. Okazało się to jednak niewystarczające i warownię po paru latach Duńczycy odbili. Obawiając się, iż zostanie on ponownie zajęty, król duński Fryderyk II rozkazał wysadzić zamek w powietrze. Od tego czasu Soneburg pozostaje w ruinie.
Architektura
Głównym budynkiem reprezentacyjno – mieszkalnym zamku był trzykondygnacyjny dom zakonny wzniesiony na planie prostokąta, wstawiony w północno – zachodnią część kwadratowego założenia z wąskim dziedzińcem na południu i pomocniczym budynkiem gospodarczym po przeciwnej stronie. Pomieszczenia reprezentacyjne domu znajdowały się na pierwszym piętrze i były ogrzewane, o czym świadczy zachowany piec hypocaustum. Parter oraz poddasze pełniły funkcje gospodarcze i obronne. Komunikację między piętrami zapewniały umieszczone w grubości muru schody.
Dom zakonny otoczony był nieregularnym murem obronnym na planie czworoboku, wyposażonym w przynajmniej dwie wieże przystosowane do użycia broni palnej. Usytuowano je po najbardziej zagrożonej południowej stronie i nadano formę cylindryczną jednej oraz pięcioboczną drugiej. Wewnątrz obwodu obronnego wzniesiono dodatkowe zabudowania o charakterze gospodarczym. W pobliżu zamku rozwinęła się niewielka osada, obok której funkcjonował port morski.
Stan obecny
Współcześnie większość murów zewnętrznych zamku i baszt nie istnieje. Główny dom zakonny utracił część pierwszego i całe drugie piętro, a gruz uformował barierę wokół niższych części budowli. Dzięki temu cały parter wraz ze sklepieniami oraz część pierwszego piętra przetrwała do dzisiaj. Pomieszczenia te zachowały w pełni średniowieczny charakter i po oczyszczeniu oraz zabezpieczeniu zostały udostępnione do zwiedzania. Szkoda, iż zabytek z zewnątrz nie został zabezpieczony w bardziej przyjazny dla oka sposób, a jedynie w blaszano-metalową konstrukcję.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Borowski T., Miasta, zamki i klasztory. Inflanty, Warszawa 2010.
Tuulse A., Die Burgen in Estland und Lettland, Dorpat 1942.