Historia
Zamek Karkus podobnie jak wiele innych estońskich warowni powstał prawdopodobnie na miejscu wcześniejszego grodu, który w pierwszej połowie XIII wieku dostał się pod panowanie krzyżackie. W 1248 roku wspomniani już zostali jego wójtowie zakonni: Hermann i Werner. Zarządzana przez nich warownia była jeszcze wówczas drewniana i prawdopodobnie z tego powodu parokrotnie padała ofiarą najazdów litewskich, m.in. w 1294 i 1366 roku.
Budowa murowanego zamku zakończyła się zapewne dopiero pod koniec trzeciej ćwierci XIV wieku. Był on ważnym centrem administracyjnym i istotnym punktem popasowym na trasie ważnego szlaku łączącego południe i północ Inflant. O wysokiej randze warowni świadczy także wyniesienie w połowie XV wieku rangi rezydującego w niej wójta do godności wójta krajowego. Choć zamek nigdy nie osiągnął formalnie rangi siedziby konwentu, to jednak w XV wieku czasowo rezydował w nim komtur Fellina. Prawdopodobnie wówczas dokonano kolejnych modernizacji obwarowań, dodając dodatkową linię muru od strony wschodniej. Okazało się to przydatne w 1481 roku, gdy Karkus zaatakowały wojska moskiewskie. Niestety w 1560 roku obwarowania nie wytrzymały kolejnego najazdu moskiewskiego i zamek został zajęty przez wojska carskie.
W ostatnich latach XVI wieku zamek kilkukrotnie zmieniał właścicieli, nim w 1582 przypadł w udziale Rzeczypospolitej. Rządy polskie nie trwały długo, gdyż na początku XVII wieku Karkus zdobyli Szwedzi, okupujący go przez kolejne sto lat. Średniowieczne fortyfikacje były już wówczas mocno zniszczone, a to co pozostało uległo ostatecznemu zniszczeniu w 1708 roku, podczas Wielkiej Wojny Północnej.
Architektura
Zamek usytuowano na wzniesieniu po wschodniej stronie jeziora i połączonych z nim strumieni. Był sporym założeniem obronnym składającym się z dziedzińca górnego o trójskrzydłowej zabudowie oraz dwóch przedzamczy: położonego na zachód od zamku wysokiego, mniejszego przedzamcza wewnętrznego oraz oddzielonego od niego przekopem, rozległego przedzamcza południowego. Znaczny rozmiar zamku górnego sugeruje, iż oprócz kaplicy mogły znajdować się tam inne pomieszczenia konwentualne, takie jak refektarz czy dormitorium. W XV wieku umocnienia zamkowe rozbudowano, dodając dodatkową linię muru z półcylindrycznymi basztami czy też bastejami od strony wschodniej.
Stan obecny
Do dzisiaj zamek zachował się w postaci mocno zaawansowanej ruiny z najlepiej zachowanym przedzamczem i wieżą przybramną. Najmniej widoczne są pozostałości zamku górnego. W ostatnich latach teren zamku został uporządkowany i przystosowany do zwiedzania.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Borowski T., Miasta, zamki i klasztory. Inflanty, Warszawa 2010.
Tuulse A., Die Burgen in Estland und Lettland, Dorpat 1942.