Historia
Pierwsze informacje o wsi Zvíkov (pierwotnie Zvíkovec) pochodzą z lat 1357-1364, kiedy to była własnością niejakiego Nedamíra z rodu panów z Loukova. Jego synem był Jan (Ješek) burgrabia w Příběnicach, za którego być może na przełomie XIV i XV wieku wzniesiono murowaną wieżę mieszkalną. Potwierdzałby to umieszczony na północnej elewacji monogram IHS (Jesus Hominum Salvator) wraz z datą 1406, choć mógł on zostać umieszczony nieco później i prawdopodobnie pochodzi z budynku kościoła. Kierując się cechami stylistycznymi wieży (np. późnogotycki portal siodłowy) należałoby datować ją na schyłek XV lub początek XVI wieku. W takim wypadku jej budowniczym byłby ówczesny właściciel majątku Jiří Majnuš z Březnicy, możliwe jest jednak również, iż dokonał on przebudowy wcześniejszej budowli. W nowszych opracowaniach czas powstania rycerskiej siedziby przesuwa się na połową XIV wieku, a więc okres Nedamíra z Loukova.
W 1539 roku córka Majnuša z Březnicy, Eliška z Březnicy sprzedała wieś Petrowi Rožmberkowi, lecz bez dworu i wieży. Tą ostatnią przed 1551 rokiem kupił Ondřej Ugnad ze Suneku, który przyłączył ją do swych dóbr Hluboká. Z tego powodu wieża utraciła funkcję rezydencjonalną, a zaczęła być wykorzystywana do celów gospodarczych.
Podczas wojny trzydziestoletniej Zvíkov został spalony, a wieża w 1628 roku opuszczona, choć jako jej właściciel wspominany był wówczas cesarski generał Baltazar de Salant y Marradas. W 1677 roku w urbarzu z Hluboki zapisano, iż Zvíkov jest opuszczonym szlacheckim siołem, lecz jego mury w całości stoją. W 1718 roku Adam František Schwarzenberg sprzedał Zvíkov Jakubowi Tájkovi, za którego wieżę obniżono o jedno piętro i zamieniono w spichlerz. W tej formie pozostaje ona do dziś.
Architektura
Wieża została wzniesiona z łamanego kamienia z wykorzystaniem większych bloków w narożach. Zbudowano ją na planie czworoboku o wymiarach 13,5 x 11 metrów z przyziemiem, dwoma górnymi piętrami oraz piwnicą pod południową częścią budynku. Mury otrzymały około 1 metr grubości, a wejście przepruto w nich od strony północnej na poziomie gruntu. Osadzono w nim późnogotycki portal siodłowy, który najpewniej zastąpił starszy portal, jako, iż nie odkryto innego otworu wejściowego.
Wewnatrz parter podzielono na dwie prostokątne w planie izby o mniej więcej tej samej wielkości, północną ze stropem belkowym oraz południową ze sklepieniem kolebkowym. Podłoga izby południowej w trakcie jednej z późniejszych prac budowlanych została podniesiona o pół metra i nie znajdowała się na jednym poziomie z izbą północną. Z niższej izby przejście wiodło do piwnicy tworzącej prostokątną komorę o wymiarach 5×8 metra, przykrytą sklepieniem kolebkowym. Oświetlenie północnej izby zapewniało wąskie okno we wschodnim murze, podobne, ale przeprute w ścianie zachodniej oświetlało również półpiętro znajdujące się nad zachodnią częścią sieni wejściowej. Obie izby przyziemia łączył profilowany portal siodłowy z równym nadprożem, natomiast południową oświetlały dwa okna z bocznymi siedziskami w ukośnych niszach, umieszczone od południa i wschodu.
Pierwsze piętro, dostępne za pomocą drewnianych schodów z półpiętra, także otrzymało dwa pokoje, oba przykryte płaskimi, drewnianymi stropami. Dopływ światła w izbie południowej zapewniały cztery symetrycznie ulokowane niewielkie okna szczelinowe (dwa od południa, po jednym od wschodu i zachodu) oraz dwa okna szczelinowe w izbie północnej (po jednym od wschodu i zachodu). Dodatkowo w ścianie północnej osadzono duże okno z bocznymi ławami w niszy.
Stan obecny
Wieża zachowała się do dnia dzisiejszego w dobrym stanie, ale niestety bez drugiego piętra, wyburzonego w XVIII wieku. Obecnie znajduje się w rękach prywatnych, a jako iż stoi na ogrodzonej posesji jej obejrzenie z bliska może być utrudnione.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Anderle J., Brych V., Chotěbor P., Durdík T., Fišera Z., Procházka Z., Rykl M., Slavík J., Svoboda L., Úlovec J., Encyklopedie českých tvrzí, t. 3, Praha 2005.
Menclová D., České hrady, Praha 1972.
Strona internetowa hrady.cz, tvrz Zvíkov u Lišova.