Historia
Zamek w Zásmukach zbudowany został przez Ctibora z Zásmuk około połowy XIV wieku. Należał on do miejscowego szlacheckiego rodu Zásmuckich z Zásmuk, którzy po wojnach husyckich podzielili się na kilka gałęzi: Zásmuckich, Hroubovškich, Lhotškich i Přebozškich z Zásmuk.
W drugiej połowie XV wieku majątek Zásmuckich (wówczas w posiadaniu Kuneša z Zásmuk) w nieznanych okolicznościach przeszedł na Jindřicha z Vojslavic, który w 1508 roku sprzedał Zásmuky wraz z dwoma wsiami Oldřichowi Popelovi z Veski i Malotic. Po nim kilku właścicieli zmieniało się dość szybko, aż w 1533 roku zamek przejął Adam z Říčan. Za jego czasów średniowieczną budowlę przebudowano na renesansową rezydencję oraz powiększono o usytuowaną przy zachodniej fosie stajnię. W okresie tym także same Zásmuky, obdarzone szeregiem przywilejów, rozwinęły się ze wsi do formy małego miasteczka. Adam z Říčan zmarł w 1552 roku, a jego majątek odziedziczyli trzej synowie, przy czym zamek przejął Zdislav. Prowadził on rozrzutny tryb życia, z czasem popadł w olbrzymie długi i w 1583 roku musiał sprzedać Zásmuky Janowi Vchynskiemu z Vchynic.
W okresie wojny trzydziestoletniej zamek był dwukrotnie pustoszony przez wojska cesarskie oraz w 1634 roku przez oddziały saskie. Zrujnowaną budowlę trzy lata później kupił Jan Rudolf ze Šternberka, którego potomkowie dzierżyli ją przez kolejne czterysta lat. Przebudowali oni swą rezydencję w drugiej połowie XVII wieku w stylistyce wczesnobarokowej oraz na początku XIX stulecia, gdy wprowadzono elementy neogotyckie. W czasie drugiej wojny światowej budowla wykorzystywana była przed jednostki SS, później na krótko powróciła do Šternberków, zaś w 1948 roku została znacjonalizowana.
Architektura
Zamek wzniesiono na planie lekko wydłużonego czworoboku z dwoma budynkami mieszkalnymi przystawionymi do dłuższych boków murów (wschodniego i zachodniego), umieszczonymi naprzeciwko siebie. Trzeci budynek znajdował się od strony wjazdowej, północnej. Był on krótszy i z racji flankowania położonej zaraz obok niego bramy, mógł mieć formę zbliżoną do masywnej wieży. Od najbardziej zagrożonej strony wjazdowej – północnej oraz od zachodu zamek chronił zewnętrzny mur parchamu, a całość założenia otaczała fosa, przez którą zapewne przerzucono drewniany zwodzony most.
Jednym podpiwniczonym budynkiem było skrzydło zachodnie, gdzie w najniższej kondygnacji umieszczono trzy komory o zbliżonej wielkości przykryte sklepieniami kolebkowymi (w jednym pomieszczeniu przybrało ono formę ostrołukową). Wejścia do nich od trony dziedzińca i połączenia wewnętrzne między nimi osadzono w profilowanych piaskowcowych portalach. Także przyziemie skrzydła zachodniego podzielono na trzy pomieszczenia, natomiast skrzydło wschodnie i północne podzielone zostało na dwie izby w każdym.
Stan obecny
Zamek w wyniku częstych i gruntownych prac budowlanych zatracił średniowieczne cechy stylistyczne. Obecnie składa się z trzech masywnych skrzydeł, które wraz z krótkim nowożytnym skrzydłem południowym zamykają wewnętrzny dziedziniec. Po stronie zachodniej widoczne są zabudowania renesansowych stajni. Pozostałości XIV-wiecznego zamku z zachowanymi gotyckimi portalami i sklepieniami przetrwały w piwnicach pod zachodnim, północnym i wschodnim skrzydłem obecnego budynku. Skrzydło północne włączyło do swojej masy zarówno średniowieczny budynek mieszkalny, jak i przylegający do niego parcham. Na pierwszym piętrze zachodniego skrzydła zachowało się kilka malowanych belkowych renesansowych sufitów z połowy XVI wieku.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Anderle J., Brych V., Chotěbor P., Durdík T., Fišera Z., Procházka Z., Rykl M., Slavík J., Svoboda L., Úlovec J., Encyklopedie českých tvrzí, t. 3, Praha 2005.
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Východní Čechy, t. VI, red. Z.Fiala, Praha 1989.
Strona internetowa cestyapamatky.cz, Zásmuky, Muzea a galerie, Zámky, Zámky dochované.