Historia
Zamek Osule w pobliżu Vitějovic ufundowany został w XIII wieku przez króla Przemysła Ottokara II. Po śmierci króla na polu bitwy pod Suchymi Krutami w 1278 roku, w okresie zamętu i anarchii nieukończony jeszcze zamek prawdopodobnie został spustoszony i opuszczony. Pozostał jednak w majątku czeskich władców aż do 1283 roku, kiedy to od Wacława II wieś Vitějovice zyskał Jan z Michalovic. Na początku XIV wieku zamek dzierżyli panowie z Újezdca, po 1317 roku przeszedł do majątku Bavora III ze Strakonic, a od 1334 roku Vitějovice posiadali możni Rožmberkowie. W okresie tym zamek był już opuszczony, a jego mury w części celowo rozebrane. Do porzucenia budowli doszło w pierwszej ćwierci XIV wieku, prawdopodobnie na rzecz wygodniejszego dworu lub małego zamku we wsi Vitějovice.
Architektura
Zamek Osule wzniesiono na szczycie wysokiego wzgórza, rozciągającego się dłuższymi bokami mniej więcej na linii północ – południe. Najbardziej strome stoki znajdowały się po stronie wschodniej, gdzie opadały ku płynącemu w dolinie strumieniowi i leżącej nad nim osadzie Vitějovice. Podobnie strome zbocza wzgórze posiadało od południa i zachodu, a nieco łagodniejsze spadki terenu ciągnęły się po północnej stronie zamku. Wzgórze natura uformowała w oddaleniu od pozostałych wzniesień, jedynie na południowym – zachodzie szeroka przełęcz sąsiadowała z wydłużonym grzbietem o wysokości zbliżonej do góry zamkowej.
Wydłużony, owalny plan zamku miał pośrodku około 30-40 metrów szerokości. Jego długość była znaczna, dochodziła bowiem do około 100 metrów. Założenie składało się z części czołowej o charakterze podzamcza, usytuowanego po stronie północnej. Właściwa część mieszkalna zamku znajdowała się po stronie południowej. Drogę dojazdową poprowadzono poprzez obwodową suchą fosę, nad którą przerzucono most zwodzony. Bramę flankowała połączona z murem obronnym cylindryczna wieża, która miała 13,5 metrów średnicy i 5 metrów grubości muru w przyziemiu. Wymiary te stawiały ją pośród najmasywniejszych bergfriedów na terenie Czech. Za pierwszą bramą znajdował się dziedziniec niedużego podzamcza. Jeśli funkcjonowały na nim jakieś zabudowania, to miały były one konstrukcji drewnianej lub szachulcowej.
Mieszkalna część zamku składała się z podłużnego dziedzińca otoczonego czterema skrzydłami budynków, przy czym skrzydło północne mieściło pośrodku szeroki na 3,5 metra przejazd bramny. Budynki miały około 10 metrów szerokości, rozmiar zbliżony do innych zamków przemysławowskich. W skrzydle zachodnim znajdowała się większa sala o długości około 20 metrów, przylegająca do dwóch mniejszych pomieszczeń. Dwa pomieszczenia średnich rozmiarów flankowały przejazd bramny, zaś najmniejsze komory zapewne znajdowały się w skrzydle południowym. Nie zachowały się ślady po otaczających dziedziniec krużgankach, które najpewniej miały jedynie formę drewnianych ganków. Do najkrótszego skrzydła południowego przystawiona była druga cylindryczna wieża o średnicy 14 metrów przy grubości muru wynoszącej 4,5 metry.
Stan obecny
Zamek nie zachował się do czasów współczesnych, widoczne są jedynie dolne partie murów i zwałowiska kamieni, także tych które nie zostały wykorzystane w trakcie budowy. Świadczyłoby to o nie ukończeniu zamku, porzuconego w trakcie prac budowlanych. Co ciekawe na terenie zamku odnaleziono ślady celowego wyburzania przez podważanie niektórych partii murów, jeszcze w okresie średniowiecza. Z zachowanych elementów wyróżnia się dolna część wieży północnej, dochodząca obecnie do wysokości około 4 metrów. Cały teren jest zaniedbany i gęsto porośnięty przez roślinność, co utrudnia odczytanie pierwotnego układu zamku.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Durdík T., Ilustrovaná encyklopedie českých hradů, Praha 2009.
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Jižní Čechy, t. V, red. Z.Fiala, Praha 1986.
Menclová D., České hrady, Praha 1972.
Záruba F., Hrady doby přemyslovské I. Královské hrady, biskupská sídla, Chebsko, Praha 2023.