Historia
Kościół św. Bartłomieja prawdopodobnie ufundowano w drugiej połowie XIII wieku w związku z budową pobliskiego zamku, jako najstarszą świątynię parafialną w Vimperku. Od połowy XIV wieku do połowy XV stulecia jego wnętrza ozdabiano cyklem ściennych i nasklepiennych malowideł, mających niewątpliwie funkcję dydaktyczną, przybliżającą odwiedzającym podstawowe wydarzenia z życia Chrystusa i legendy o św. Bartłomieju. Najmłodsze polichromie mogły być odzwierciedleniem napięć wyznaniowych między utrakwistami i katolikami po wojnach husyckich. Niestety w 1708 roku budynek został zniszczony przez pożar i następnie przebudowany w stylu barokowym, a także częściowo w 1857 roku w stylu neogotyckim. Prace remontowe prowadzono w 1971 roku.
Architektura
Kościół św. Bartłomieja zbudowany został na wschodnim stoku zamkowego wzgórza, blisko jego podstawy i przepływającej na południu rzeki Volyňka. Uformowano go z prostokątnej w planie nawy o wymiarach 11,5 x 8 metrów oraz z niższego, czworobocznego, prawie kwadratowego prezbiterium o wymiarach 4,4 x 4,7 metra po stronie wschodniej. Obie części pierwotnie przykrywały osobne dachy dwuspadowe, oparte na trójkątnych szczytach. Grube mury niewielkiego budynku nie wymagały podparcia jego ścian przyporami, ani wzmocnienia lizenami.
Wejście do wnętrza kościoła prowadziło przez umieszczony w południowej ścianie nawy ostrołukowy, profilowany portal z wewnętrzną archiwoltą opartą na bocznych kolumienkach z kapitelami zdobionymi liśćmi i pąkami. Oryginalne okna zapewne były obustronnie rozglifione, wąskie i niezbyt wysokie. Wnęki okienne zamknięto półkoliście, podczas gdy same otwory mogły mieć już zamknięcia lekko ostrołuczne, w formie typowej dla okresu przejściowego między romanizmem a wczesnym gotykiem. Zgodnie ze średniowieczną tradycją budowlaną, cała elewacja północna kościoła pozbawiona była otworów. W ścianie zachodniej nawy znajdować się mógł pomocniczy portal wejściowy lub jedynie niewielki okulus.
Pierwotnie wczesnogotycka nawa zwieńczona była płaskim, drewnianym stropem. Prezbiterium przykryto nad pojedynczym przęsłem sklepieniem krzyżowym o wydatnych, masywnych, pięciobocznych żebrach klinowatego przekroju, spiętych zwornikiem o kształcie róży (rozety) i opartych w narożnikach pomieszczenia na piramidalnych konsolach. W północnej ścianie umieszczono kwadratowe sanktuarium z drugiej połowy XIV wieku, z trójkątnym, czy też dwuspadowym szczytem zdobionym maswerkiem i ornamentem roślinnym. Wnętrze prezbiterium od nawy oddzielono ostrołucznie zamkniętą, nieprofilowaną arkadą z impostami.
Całość wnętrza kościoła ozdobiono w trzech okresach XIV i XV-wiecznymi, ściennymi polichromiami, w prezbiterium obejmującymi także sklepienie. W prezbiterium malowidła podzielone zostały na poziome pasy, oraz na poszczególne prostokątne pola. Tematem obrazów stał się tam cykl chrystologiczny, zaś sklepienie ozdobiły symbole ewangelistów oraz popiersia bliżej nieokreślonych postaci, być może proroków. Ci ostatni prawdopodobnie umieszczeni zostali też na podłuczu arkady tęczy. Przyziemie pokryte zostało iluzoryczną, malowaną draperią, bardzo popularną w okresie średniowiecza. W nawie pasy malowideł rozdzieliły ramy wypełnione ornamentalnymi wzorami. Najstarsze sceny charakteryzowały się linearnym, rustykalnym stylem, różnorodną kolorystyką i żywą narracją poszczególnych scen. Późnogotyckie malowidła były bardziej naturalistyczne.
Stan obecny
Z pierwotnego, wczesnogotyckiego kościoła przetrwały mury obwodowe, które niestety przekształcono w okresie nowożytnym, między innymi powiększając otwory okienne. Jedyne średniowieczne zachowało się we wschodniej ścianie prezbiterium. Z pierwotnych elementów architektonicznych przetrwał także wczesnogotycki portal po południowej stronie kościoła, łuk tęczowy, sklepienie prezbiterium, a przede wszystkim odnowione polichromie z XIV-XV wieku. W nawie niestety naruszyło je założenie pilastrów barokowego sklepienia.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Horníčková K., Janálová Ž., Koubová T., Moserová K., Nevařilová Z., Kostely menších sídel v jižních a jihozápadních Čechách, České Budějovice 2024.
Líbal D., Katalog gotické architektury v České republice do husitských válek, Praha 2001.
Mareš F., Sedláček J., Soupis památek historických a uměleckých v politickém okresu Prachatickém, Praha 1913.
Pavelec P., Středověká nástěnná malba v jižních Čechách, Olomouc 2013.
Umělecké památky Čech, red. E.Poche, t. IV, Praha 1982.