Historia
Zamek Věžka po raz pierwszy odnotowany został w przekazach pisemnych w 1351 roku. Stanowił wówczas własność Racka ze Švamberka, a w skład majątku zamkowego wchodziły wsie Druztová, Dysina i Dolany. W 1377 roku zamek kupił od synów Racka niejaki Otik z Chrástu i Stupna. W 1405 roku z bliżej nieznanych powodów wystąpił on przeciwko królowi Wacławowi IV, co doprowadziło do półrocznego oblężenia zamku i zdobycia go wiosną 1406 roku. Niedługo później Věžka wróciła w ręce Otika, stając się w 1410 roku własnością jego syna Petra z Chrástu, zwanego także Świnią.
Na początku wojen husyckich Petr z Chrástu, początkowo opowiedział się po stronie króla Zygmunta Luksemburczyka, za co w 1420 roku otrzymał wieś Nynice. Później jednak, co nie było rzadkim przypadkiem, zmienił stronę konfliktu i przystąpił do ruchu husyckiego. W 1422 roku Zygmunt odebrał mu majątek, mianowicie Vézkę, Chrást i Sténovice, a następnie przekazał miastu Pilzno. Prawdopodobnie był to jednak tylko gest formalny lub też konfiskata obowiązywała przez ograniczony czas, gdyż w 1434 roku Petr sprzedał zamek Přibíkovi z Klenové.
W 1475 roku wnuk Pribíka z Klenové, Jan, zrezygnował z majątku Chrást, który rzekomo rozsprzedał chłopom, przez co Vézka na jakiś czas została przyłączona do dóbr Libštejn. Kres zamku nastąpił niedługo później, w 1478 roku, kiedy to zniszczyły go wojska miasta Pilzna i węgierskiego króla Macieja Korwina. Było to ostatnie wydarzenie związane z Vézką, jakie umieszczono w przekazach pisanych. Porzuconą spaloną budowlę pozostawiono własnemu losowi. Najprawdopodobniej we wczesnym okresie nowożytnym stała się ona źródłem cennego i darmowego materiału budowlanego.
Architektura
Zamek usytuowano na skalistym wzgórzu ponad lewym, zachodnim brzegiem rzeki Berounki, na północ od ujścia do niej mniejszego strumienia. Z powodu dostosowania kształtu zamku do formy wzgórza, obwód murów obronnych o grubości od 1,5 do 2 metrów, otrzymał w planie wydłużony na linii północ – południe kształt z zaokrąglonymi narożnikami. Układ zamku był dwudzielny: główna część reprezentacyjno – mieszkalna znajdowała się po stronie południowej, natomiast podzamcze wypełniało środkową i północną część założenia. Całość prawdopodobnie była bezwieżowa, choć charakter wieży mieszkalnej mógł mieć główny budynek na zamku górnym. Wjazd na teren zamku prowadził od strony zachodniej, poprzez bramę zaopatrzoną w przedbramie.
Główna i zarazem najstarsza część zamku znajdowała się na najwyżej położonym, skalistym fragmencie terenu. Jej mur miał prosty odcinek od strony podzamcza i zaokrąglony fragment przy południowym krańcu zamku, całość miała więc kształt zbliżony do wydłużonej podkowy. Teren ten podzielony był na dwie części o różnych poziomach wysokości. Najprawdopodobniej w zachodniej części znajdował się główny podpiwniczony budynek mieszkalny do którego z boku przylegał wąski dziedzińczyk, a od północy oddzielający rdzeń zamku od podzamcza przekop.
Dziedziniec podzamcza zajmowany był przez zabudowania dostawione odpowiednio do zachodniego i wschodniego odcinka muru obronnego. Najstarszy zachodni budynek prawdopodobnie pełnił funkcję kuchni, przy czym na miejscu pierwotnej budowli w efekcie późniejszej rozbudowy powstała większa konstrukcja trójprzestrzenna, sięgająca na południu bramy, również pełniąca role kuchni. Po wschodniej stronie, w młodszej fazie funkcjonowania zamku, wybudowano drugi, podpiwniczony budynek, do którego można było wejść z dziedzińca przez strome schody osadzone w szyi skierowanej ku dziedzińcowi. Drugi budynek mógł pełnić rolę mieszkalną, najpewniej ze względu na niedostateczną ilość miejsca na terenie zamku górnego.
Na północ od zamku, na sąsiednim wzgórzu, wzniesiono wysunięte w przedpole obwarowania, prawdopodobnie zabezpieczające w późnym średniowieczu pozycję, z której zamek mógłby być ostrzeliwany. Ewentualnie były to obwałowania dużo starszego grodziska, wtórnie wykorzystane w późniejszych czasach. Pierwszy ziemny wał miał 14 metrów szerokości i wysokość od strony wewnętrznej sięgającą co najmniej 6 metrów. Drugi wał o szerokości podstawy wynoszącej około 8-9 metrów, wraz z poprzedzającą go suchą fosą o szerokości 5 metrów, umieszczono około 80-100 metrów za pierwszą linią obwarowań.
Stan obecny
Niestety ruiny słabo zachowanego zamku uległy znacznej destrukcji, na skutek amatorskich prac prowadzonych na jego terenie bez zezwolenia w latach 1962–1972 i pozostawieniu ich przez długi czas bez zabezpieczenia. Dopiero od 2015 roku teren zamku jest stopniowo odchwaszczany i wycinane są zarastające go drzewa, a stan pozostałych reliktów jest badany. Wstęp na teren Věžka jest wolny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Durdík T., Ilustrovaná encyklopedie českých hradů, Praha 2009.
Hložek J., Menšík P., Hrad Věžka a jeho odkryv v rekonstruovaných tabulkách Václava Uchytila, „Castellologica Bohemica”, 17/2017.
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Západní Čechy, t. IV, red. Z.Fiala, Praha 1985.