Historia
Kościół św. Wawrzyńca miał zostać zbudowany w trzeciej ćwierci XIII wieku, być może przez dziekana praskiej kapituły Víta. Pierwotnie pełnił funkcję świątyni parafialnej dla osady Veliká Ves. Pod koniec pierwszej połowy XIV wieku został gruntownie przebudowany w stylistyce gotyckiej (lub wzniesiony dopiero wówczas od podstaw), a pod koniec XIV wieku dobudowana do niego została zakrystia. Kolejne przekształcenia kościół przechodził w okresie nowożytnym, lecz w dużej części zostały one usunięte w trakcie purystycznej renowacji i regotyzacji z 1881 roku.
Architektura
Budowla utworzona została z dwuprzęsłowej nawy na planie prostokąta (9,4 x 8,7 metra), nieco węższego prezbiterium (7,2 x 5,2 metry), zakończonego od wschodu wielobocznie (pięć boków ośmioboku) oraz z czworobocznej wieży na osi fasady zachodniej. Obie główne części kościoła otrzymały równą wysokość (8,7 metra), a całość opięto wysokimi przyporami pomiędzy którymi przepruto ostrołukowe okna z maswerkami. Od strony północnej pod koniec XIV wieku dostawiona została czworoboczna zakrystia, natomiast od południowej strony wejście w XVI wieku poprzedzono kruchtą.
Wewnątrz zarówno nawę, prezbiterium, zakrystię, jak i pomieszczenie w przyziemiu wieży zwieńczono sklepieniami krzyżowo – żebrowymi. W nawie założono je w dwóch prostokątnych przęsłach, zaś w prezbiterium w jednym przęśle prostokątnym. Wieloboczne wschodnie zamknięcie przykryto sklepieniem sześciodzielnym. Nawę od prezbiterium oddzielono ostrołucznie zamkniętą arkadą tęczy, profilowaną, osadzoną na sfazowanych w narożnikach cokołach.
W prezbiterium gruszkowe w przekroju żebra spięto zwornikami i osadzono na maswerkowych i wielobocznych kapitelach obłych służek. Służki te zakończono na wysokości gzymsu podokiennego, dzięki czemu przyziemie prezbiterium otrzymało gładkie elewacje. W nawie żebra opuszczono na konsole maswerkowe, ale również i na konsole zdobione motywami roślinnymi i geometrycznymi. Wszystkie one zostały podwieszone wysoko, w połowie wysokości okien.
Stan obecny
Kościół św. Wawrzyńca uzyskał wyjątkowo okazałą formę jak na wiejską świątynię parafialną, zachowaną do dnia dzisiejszego w dobrym stanie, choć od strony zewnętrznej przywracaną do pierwotnego stanu w trakcie XIX-wiecznej renowacji. Wewnątrz kościoła zachowały się sklepienia wraz z systemem ich podtrzymywania, gotyckie sedilia w prezbiterium, portal do zakrystii oraz arkada tęczy.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Líbal D., Katalog gotické architektury v České republice do husitských válek, Praha 2001.
Podlaha A., Šittler E., Soupis památek historických a uměleckých v politickém okresu Karlínském, Praha 1901.
Umělecké památky Čech, red. E.Poche, t. IV, Praha 1982.