Historia
Pierwsza informacja o Velenicach być może pochodzi z 1369 roku, kiedy to pojawiła się w źródłach wzmianka o osadzie ze zniekształconą nazwą Golmicz, posiadanej przez niejakiego Jana Pancířa ze Smojna. W 1399 roku Velenice były lennem korony czeskiej, a w 1434 roku pisał się z nich Fredeman ze Smojna. W 1472 roku Melichar z Kroučová użył nazwy Strahov do oznaczenia miejsca swojej rezydencji. Kiedy siedem lat później Velenice kupili Berkowie z Dubé, stwierdzono, że Velenice i Strahov są nazwami tej samej miejscowości. Sprawę utrudnia fakt, iż w okolicach Velenic w średniowieczu funkcjonowały dwa zamki oraz być może dwór w samej osadzie, przez co nie ma pewności która informacja odnosi się do konkretnego obiektu. Nie ma żadnych informacji o Velenicach z okresu wojen husyckich. Przypuszczać jedynie można, iż zamek został zniszczony w latach 40-tych XV wieku w trakcie jednej z wypraw zbrojnych Łużyczan na ziemie północnych Czech.
Architektura
Zamek wzniesiono na skalnym cyplu ponad potokiem Svitavka, płynącym w dolinie o głębokości kilkudziesięciu metrów. Od strony północnej, południowej i wschodniej strome, prawie pionowe skały zapewniały znaczną ochronę, natomiast dostęp do zamku możliwy był jedynie od północnego – zachodu, gdzie teren przechodził w płaskowyż. Głównym elementem zabudowy była czworoboczna, zbliżona do kwadratu wieża o boku długości około 8 metrów. Wzniesiono ją z lokalnego kamienia, jednak przy jej budowie duże znaczenie miało także drewno. Oprócz niej dalej na północy pozostałości niedużej, wyciosanej w skale piwnicy świadczą o istnieniu jeszcze jakiejś budowli. Nie zachowały się natomiast ślady po żadnych poprzecznych obwarowaniach, ani po przekopie odcinającym cypel od reszty terenu. Wąska naturalna szczelina skalna na południowym – zachodzie nie przecina całego obszaru skały i nie może być postrzegana jako fosa.
Stan obecny
Z zamku zachowały się do dzisiaj jedynie fragmenty fundamentowych murów czworobocznej wieży i wyciosana w skale piwnica. Do leżącej około 1 km na północny zachód od centrum wsi nikłej ruiny, nie prowadzą żadne oznakowane szlaki turystyczne.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Durdík T., Ilustrovaná encyklopedie českých hradů, Praha 2009.
Durdík T., Ilustrovaná encyklopedie českých hradů, Dodatky 2, Praha 2005.
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Severní Čechy, t. III, red. Z.Fiala, Praha 1984.