Historia
Najstarsza wzmianka dotycząca obronnej rezydencji w Tichá pojawiła się w źródłach pisanych w 1360 roku, kiedy to należała ona do Jana i Beneša z Velešína. Zamek powstał jednak wcześniej, w pierwszej połowie XIV wieku lub nawet pod koniec XIII wieku. Nigdy nie był centrum miejscowych dóbr rycerskich, lecz wchodził w obręb majątku pobliskiego Velešina.
W 1387 roku zamek zyskali przedstawiciele możnego rodu Rožmberków, jednak posiadając okazalsze budowle, sami na nim nie zamieszkali, a oddali w zarząd burgrabiom. Pierwszym znanym z imienia był niejaki Ojíř, zaś w latach 1433-1454 funkcję tą sprawował Jan z Petrovic. W drugiej połowie XV wieku, za burgrabiego Čápa z Radonic, w związku ze wzrostem znaczenia strategicznego zamku, usytuowanego przy południowej granicy dóbr Rožmberków i Królestwa Czeskiego, przeprowadzono renowację podniszczonej już zabudowy. Odgrywał on pewną rolę w przygranicznych utarczkach, przetrzymywani byli też w nim wzięci do niewoli jeńcy.
W XVI wieku wieś i zamek należały do majątku Nové Hrady, który w 1618 roku został skonfiskowany z powodu zaangażowania właścicieli w antyhabsburskie powstanie. Wszystkie miejscowe dobra przejął wówczas cesarski stronnik, Karel Bonaventura Buquoy. Po pożarach z 1687, 1707 i 1747 roku Jan Buquoy przebudował średniowieczną siedzibę w browar, działający przez kolejne sto lat.
Architektura
Głównym elementem pierwotnego, usytuowanego w pobliżu stawu Hláska, średniowiecznego założenia, czy też dworu była czworoboczna wieża. Wraz z sąsiednimi zabudowaniami w średniowieczu otoczona była fosą, zasilaną wodą z pobliskiego stawu. W trakcie prac archeologicznych odkryto, iż obwód obronny składał się również z kamiennego muru o długości około 250 metrów, w długości którego wstawiono czworoboczny budynek bramny. Na dziedzińcu jeden z budynków mieszkalnych był podpiwniczony.
Wieżę wzniesiono na planie prawie idealnego kwadratu o wymiarach 8,1 x 8,2 metra i grubości ścian wynoszącej w przyziemiu 2,5 metra. Otrzymała co najmniej 13 metrów wysokości i dwa piętra ponad przyziemiem. Pierwotnie zapewne była wyższa, mogła bowiem ponad partią murowaną posiadać drewnianą lub szachulcową nadbudowę z czterospadowym dachem. Partia murowana zbudowana została z łamanego kamienia polnego, z narożnikami wzmocnionymi większymi, obrobionymi ciosami. Jej dolna część ujęta została cokołem.
Pierwotne wejście do wnętrza wieży prowadziło po drewnianych schodach lub drabinie wprost na pierwsze piętro, oświetlane jedynie jednym szczelinowym otworem. Podobne okno znajdowało się również w południowej ścianie drugiego piętra. Z racji skąpego oświetlenia, braku wykuszy latrynowych i ogrzewania, wątpliwe jest czy wieża pełniła na stałe funkcję mieszkalną. Prawdopodobnie celowi temu służyły zabudowania w jej pobliżu, choć funkcję mieszkalną mogła mieć najwyższa kondygnacja wieży o charakterze drewnianej lub szachulcowej nadbudowy. Posiadać mogła ona około 3 metry wysokości, z dachem przykrytym gontem lub dachówkami.
Stan obecny
Do czasów współczesnych przetrwała czworoboczna wieża, natomiast zabudowania i obwarowania wokół niej nie zachowały się. W 2010 roku wieża została naprawiona dzięki stowarzyszeniu Hrady na Malši, które jest też jej zarządcą. Ponadto z inicjatywy stowarzyszenia uprzątnięto okoliczny teren ze składowiska śmieci oraz przeprowadzono badania zabytku. W trakcie naprawy zapewniono dostęp do wnętrza po drewnianych zewnętrznych schodach (na szczęście nie metalowych, szklanych lub betonowych). Wewnątrz odtworzono stropy i klatkę schodową, następnie zaś zrekonstruowano szachulcowe zwieńczenie wieży, opracowane po powołaniu eksperckiej komisji, na czele której stał archeolog Tomáš Durdík ze swoimi współpracownikami. Wszystkie drewniane elementy piętra i dachu wieży zostały wykonane ręcznie, połączone tradycyjnymi spoinami stolarskimi oraz drewnianymi kołkami. Co więcej wszystkie użyte materiały pozyskano z lokalnych źródeł (owcza wełna, posiekana słoma żytnia, muł rzeczny, glina), a prace specjalistyczne wykonali w dużej mierze specjaliści tradycyjnego rzemiosła ludowego. W 2022 roku oddano do użytku zaplecze dla zwiedzających, w tym wyposażenie sanitarne, salę muzealną i wystawienniczą. We wnętrzu planowane jest umieszczenie także repliki średniowiecznego pieca kaflowego oraz latryny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Anderle J., Brych V., Chotěbor P., Durdík T., Fišera Z., Procházka Z., Rykl M., Slavík J., Svoboda L., Úlovec J., Encyklopedie českých tvrzí, t. 3, Praha 2005.
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Jižní Čechy, t. V, red. Z.Fiala, Praha 1986.
Skořepová J., Vykouk B., Hrázděná nástavba tvrze Tichá, „Propamátky”, 3/2022.
Umělecké památky Čech, red. E.Poche, t. IV, Praha 1982.