Historia
Kościół św. Jakuba Większego zaczęto budować w niedługim czasie po założeniu miasta w 1359 roku. Pierwsza wzmianka o nim pojawiła się w 1372 roku, a kolejna w 1386 roku przy okazji pożaru miasta. Służył on zapewne mieszkańcom położonego zaraz obok zamku oraz był miejscem pochówku panów z Hradca, fundatorów i właścicieli Telča. W 1437 roku miał się w nim spotkać cesarz Zygmunt Luksemburczyk z legatem soboru bazylejskiego Jiřím z Vichu i papieskim legatem Giovannim Francesco Capodilistą. W 1423 roku świątynię spustoszyły wojska husyckie oraz ponownie w 1442 oddziały Zdeňka z Valdštejna. Wymusiło to renowację oraz późnogotycką przebudowę, przeprowadzoną w latach 1443–1458. W okresie tym wzniesiono czworoboczną wieżę, zasklepiono prezbiterium oraz przekształcono korpus na dwunawowy. W XVII wieku, kiedy to po wojnie trzydziestoletniej kościół został przejęty przez jezuitów, zbudowano zachodnią emporę, utworzono nową zakrystię po stronie południowej, kryptę i tzw. Czarną Kaplicę. W 1892 roku nastąpiła purystyczna renowacja w trakcie której większość barokowych zmian została usunięta.
Architektura
Pierwotny kościół św. Jakuba składał się z jednonawowego korpusu oraz węższego od niego prezbiterium z trójbocznym zakończeniem po stronie wschodniej. W drugiej połowie XV wieku po jego północnej stronie dostawiono czworoboczną, wysoką na 32 metry wieżę z zakrystią w przyziemiu oraz przekształcono korpus z jednonawowego w dwunawowy.
Mury prezbiterium osadzone zostały na cokole, ponad którym poprowadzono podokienny gzyms, obejmujący także uskokowe przypory. W korpusie nawowym cokół uzyskały jedynie przypory, nie utworzono też gzymsu podokiennego. Główne wejście z powodu kształtu terenu i usytuowania obwarowań zamku oraz miasta, umieszczono po stronie południowej, w portalu siodłowym (dwuramiennym), z przecinającym się w narożach laskowaniem ponad którym umieszczono dwie tarcze herbowe.
Wnętrze korpusu nawowego w trakcie późnogotyckiej przebudowy uzyskało sklepienia żebrowe oparte na trzech smukłych ośmiobocznych filarach i wysoko zawieszonych wspornikach. Trzy pary przęseł przykryto krzyżowo, natomiast parę wschodnią zwieńczono sklepieniami trójpodporowymi. Dla odmiany prezbiterium zwieńczono sklepieniem sieciowym, a przyziemie wieży gwiaździstym. Sklepienie prezbiterium opuszczono na obłe służki, poprowadzone do poziomu gzymsu podokiennego i wyposażone w kielichowate głowice ujęte horyzontalnie pierścieniami, przy czym służki te pierwotnie podtrzymywały inne sklepienie, zniszczone w trakcie pożaru i zastąpione późnogotyckim. Wewnętrzne elewacje prezbiterium i naw pokryte były polichromiami przedstawiającymi Sąd Ostateczny, popiersie Chrystusa, Ukrzyżowanie i Zmartwychwstanie.
Stan obecny
Zachowany do dziś kościół częściowo został przekształcony w okresie nowożytnym. Wieża uzyskała nowe zwieńczenie, zmodernizowano okna w fasadzie zachodniej, a większość pozostałych utraciła maswerki. Od czasu późnogotyckiej przebudowy więcej szczęścia miało wnętrze świątyni, gdzie zachowały się sklepienia w nawach, prezbiterium i przyziemiu wieży. Co więcej podczas remontu w latach 80-tych XX wieku częściowo przywrócono gotycką dekorację freskową w korpusie.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Líbal D., Katalog gotické architektury v České republice do husitských válek, Praha 2001.
Strona internetowa farnost-telc.cz, Kostel sv. Jakuba Většího, farní kostel.
Strona internetowa toulkypocechach.com, Telč – kostel sv. Jakuba Většího.