Historia
Kościół Bożego Ciała został wzniesiony w połowie XIV wieku z inicjatywy możnego Petra I z Rožmberka. Od 1361 roku budowla służyła okolicznej ludności jako świątynia parafialna i pielgrzymkowa. W pierwszej ćwierci XVI stulecia zasklepione zostało prezbiterium, co wiązać się miało z gruntowną przebudową jego murów i wykorzystaniem ścian starszego kościoła z XIV wieku, który miał zostać przekształcony w zakrystię. Po zakończeniu tych prac około 1515 roku, wybudowano nową nawę o większych rozmiarach. Jej powiększenie mogło być konieczne ze względu na procesje i pielgrzymki kierowane do kościoła aż do 1771 roku, kiedy to budynek został zamknięty w ramach reform józefińskich. Naprawy kościoła przeprowadzano w 1771, 1858 i 1874, przy czym największe prace sfinansował książę Jan Adolf II Schwarzenberg, posiadający w połowie XIX wieku prawo patronatu świątyni. Ostatnie prace renowacyjne miały miejsce w 1991 roku.
Architektura
Kościół zbudowany został pod południowym zboczem wzgórza zajmowanego przez zamek Vítkův Kámen, na skraju osady, która rozwinęła się w dolinie na skrzyżowaniu dróg. U schyłku średniowiecza uzyskał formę bezwieżowej budowli jednonawowej na planie prostokąta, z nieco węższym i minimalnie niższym prezbiterium, zamkniętym od wschodu trójbocznie. Po stronie północnej przy prezbiterium znalazła się nieduża zakrystia, ze względu na skomplikowane dzieje budowlane wysunięta w stronę nawy i niejako zajmująca jej narożnik.
Elewacje świątyni przepruto dużymi ostrołukowymi oknami z późnogotyckimi maswerkami, poza ścianą północną, która zgodnie ze średniowieczną tradycją budowlaną mogła być pierwotnie pozbawiona okien. Prezbiterium w odróżnieniu od nawy wzmocniono zewnętrznymi, wykonanymi z ciosów przyporami. Obie główne części kościoła ujęto sfazowanym gzymsem kapnikowym, tworzącym na zewnętrznych elewacjach wyraźny akcent horyzontalny. Wejście do wnętrza wiodło od zachodu i północy przez ostrołucznie zamknięte portale. Ostrołuczny portal w północnej ścianie prezbiterium prowadził do zakrystii ze sklepieniem kolebkowym, skąd schody w grubości ściany zachodniej wiodły do skarbca na pierwszym piętrze.
W pierwszej połowie XVI wieku wnętrze prezbiterium zwieńczono późnogotyckim sklepieniem sieciowym, z żebrami opuszczonymi na skrócone walcowe służki, wykonane w formie przypominającej sękate gałęzie. We wschodnim zamknięciu między żebrami przymocowano krzyżowe rozgałęzienia, które iluzorycznie przywiązano do głównych żeber za pomocą imitacji lin, również wykonanych z kamienia. Dzięki połączeniu z motywem sękatych gałęzi udało się stworzyć imponujący, naturalistyczny detal, typowy dla architektury późnego gotyku. Nawa pierwotnie posiadała płaski, drewniany strop.
Stan obecny
Kościół Bożego Ciała, obecnie pod wezwaniem św. Tomasza, to średniej wielkości dobrze zachowana, malowniczo położona gotycka budowla, pozbawiona większych przekształceń nowożytnych. Pierwotną bryłę zaburza nieco jedynie wieżyczka na sygnaturkę nad szczytem zachodnim oraz nietypowo oszalowana fasada zachodnia z neogotyckim portalem i dwoma trójlistnymi otworami z XIX wieku. Wnętrze kościoła z minimalną ilością współczesnego wyposażenia zachowało późnogotycką formę. Uwagę zwraca przede wszystkim sklepienie prezbiterium z naturalistycznie przedstawionymi żebrami i krótkimi służkami.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Horníčková K., Janálová Ž., Koubová T., Moserová K., Nevařilová Z., Kostely menších sídel v jižních a jihozápadních Čechách, České Budějovice 2024.
Umělecké památky Čech, red. E.Poche, t. III, Praha 1980.