Štěpánov nad Svratkou – zamek Kozlov (Hradisko)

Historia

   Badania archeologiczne wskazują na funkcjonowanie zamku od ostatniego 30-lecia XIII wieku do początku XIV stulecia. Brak jakichkolwiek wzmianek źródłowych pozwalających poznać jego historię. Prawdopodobnie był siedzibą lokalnej niższej rodziny rycerskiej.

Architektura

   Zamek zbudowano na skalistym cyplu ponad doliną Svitavy. Był to ciekawy obiekt składający się z dwóch obronnych założeń, przy czym nie ma pewności czy stanowiły one osobne zamki, czy też tzw. Zamek Górny pełnił rolę wysuniętych w przedpole obwarowań, mających służyć lepszemu zabezpieczeniu tzw. Zamku Dolnego. Wydaje się jednak raczej, iż na tak dalekie rozdzielnie obu wpłynął skrajnie nierówny teren i brak miejsca w południowej części cypla. Na wspólne funkcjonowanie wskazuje również fakt, iż jedyna droga dojazdowa do Zamku Dolnego musiała przechodzić przez szlak do Zamku Górnego.
   Zamek Dolny założono na bardzo wąskim skalnym występie w odległości około 75 metrów od Zamku Górnego, a przede wszystkim prawie 20 metrów poniżej niego, co mogło być kluczową wadą w trakcie ewentualnych walk i zdobycia wyższych obwarowań. Teren zapewniał miejsce na ogrodzenie murem, poprowadzonym wzdłuż krawędzi skał, jedynie niewielkiego dziedzińca o długości 25 metrów i szerokości 9 metrów. Jego czołowa, północna kurtyna była masywna i dochodziła do  2,4 metrów grubości. Północno – wschodnia część majdanu zajmowana była przez jakiś budynek mieszkalny, lub ewentualnie cały powyższy teren stanowił podstawę dla budynku. Od północy cypel przecinała szeroka na 40 metrów rozpadlina, której dolna część o szerokości 18 metrów została wyciosana w skale. Przed Dolnym zamkiem prawdopodobnie znajdowało się niewielkie podzamcze o trójkątnym w planie kształcie i zabudowie wzniesionej z nietrwałych elementów.
   Zamek Górny odseparowano na północy i zachodzie szerokim na 7,5 metra przekopem i ziemnym wałem. Bezpieczeństwo południowej i wschodniej części założenia zapewniały strome i niedostępne skarpy. W najwyższym miejscu tak odciętego cypla wzniesiono czworoboczną wieżę mieszkalną o bokach długości 9 metrów i wewnętrznej przestrzeni wynoszącej 6,7 x 6,7 metra.

Stan obecny

   Najlepszą orientację przy odnajdywaniu zamkowego wzgórza zapewni maszt stacji przekaźnikowej, który wzniesiono na jego miejscu. Najkrótsza droga prowadzi ze skrzyżowania przed Olešnička w kierunku na Vrtěžíř, prosto w górę stromego zbocza. Inna możliwa droga prowadzi z lokalnego cmentarza lub leśną ścieżką wzdłuż płaskowyżu od Kozlova. Z obu założeń pozostały jedynie niewielkie fragmenty murów, przy czym lepiej zachowane są elementy Zamku Dolnego.

pokaż zabytek na mapie

powrót do indeksu alfabetycznego

bibliografia:
Plaček M., Ilustrovaná encyklopedie moravských hradů, hrádků a tvrzí, Praha 2001.
Strona internetowa hrady.cz, hrad Kozlov (Hradisko) – horní sídlo, hrad Kozlov (Hradisko) – dolní sídlo.