Historia
Starý Rybník został wzniesiony prawdopodobnie na przełomie XIII i XIV wieku, lecz po raz pierwszy został wymieniony w źródłach pisanych w 1364 roku, jako własność Jana Rabe z Mechelsgrun, mieszczanina chebskiego. Jego dziadek o tym samym nazwisku przeniósł się do Chebu w 1298 roku i kupił pobliski zamek Vildštejn od swojego teścia, Engelhardta Nothafta. W rękach chebskich mieszczan (między innymi Perglara z Perglasu, Jana z Wallbachu, Jana z Brambachu) zamek pozostawał aż do XVI wieku, kiedy to dokonano jego renesansowej przebudowy. Od drugiej połowy XVI wieku na zamku siedzieli Vidršpergárowie, następnie na przełomie XVI i XVII stulecia Trautenberkowie i od 1663 roku Hartenberkowie. Jeden z nich, Adam Erdman, został uwięziony za torturowanie mieszczanina chebskiego i ukarany grzywną 200 złotych. W 1699 roku nieznany sprawca zastrzelił go przez okno zamku. W 1792 roku w zamek uderzył piorun, na skutek czego wybuchł niszczący pożar. Po tym wydarzeniu Starý Rybník nie był już nigdy odbudowywany.
Architektura
Zamek wzniesiono na skalistym grzbiecie, tylko nieznacznie wznoszącym się ponad otaczającą go, zalaną bagnami i torfowiskami, równinę. Całe pięcioboczne założenie o planie zbliżonym do trapezu (30×15 metrów) otoczono wodą. Na wschodzie i zachodzie stoki grzbietu wpadały w dwa stawy, oddzielone na południu niską i wąską groblą, natomiast na północy, za fosą, znajdowało się podzamcze z zabudową drewnianą lub szachulcową.
Wjazd w obręb murów obronnych usytuowano po zwodzonym moście od strony północnej. Po jego przeciwnej stronie umieszczono najstarszy, dwutraktowy i dwupiętrowy budynek mieszkalny z zewnętrzną ścianą chronioną przez dwie półkoliste baszty. Z jego pomieszczeń zachowały się tylko piwnice, przykryte sklepieniami kolebkowymi. Zachodnia część piwnicy, dostępna z dziedzińca kamiennymi schodami, na zewnątrz otwierała się za pomocą dwóch zaokrąglonych, niewielkich otworów. Wschodnia piwnica, nieco głębsza, była zupełnie ciemna. Przyziemie było położone nieco powyżej poziomu dziedzińca i zwieńczone płaskimi, drewnianymi stropami. W zachodniej części skrzydła znajdowała się komora z kominkiem i drewnianym wykuszem latrynowym, oświetlona dwoma prostokątnymi gotyckimi oknami z siedzeniami w niszach. Pokój wschodni otwierał się na zewnątrz trzema wąskimi oknami ze zwieńczeniami w formie trójliści, wyciosanymi z jednego bloku kamienia. W południowej ścianie znajdowała się nisza z okrągłą kamienną miską, prawdopodobnie lawabo, a do sąsiedniej komnaty wiódł ostrołukowy portal. Spośród baszt zachodnia była podpiwniczona ciemną, sklepioną komorą. Druga wieża była w dolnej części pełna, bez przestrzeni wewnętrznej.
Na późniejszym etapie rozbudowy wzniesiono skrzydło północne, bramne. Było ono nieco szersze i płytsze, jednopiętrowe. Miało dwa pomieszczenia na parterze, dostępne przez półokrągły portal ze skośnym ościeżem, umieszczony w prostokątnej niszy chowającej zwodzony most. Pomieszczenie zachodnie było wielką sienią zwieńczoną w XVI wieku sklepieniem krzyżowo – żebrowym na dwóch ośmiobocznych kolumnach. Pomieszczenie wschodnie było mniejsze, ze sklepieniem kolebkowym, także pochodzącym z XVI wieku. Obie, połączone ostrołukowym portalem sale, były oświetlone jedynie wąskimi otworami wentylacyjnymi, które zostały później rozszerzone na większe okna (oprócz jednego po wschodniej stronie). Na pierwszym piętrze znajdowała się komnata mieszkalna oświetlana dużymi prostokątnymi oknami, sąsiadująca od wschodu z kaplicą, oświetloną od północy wysokim oknem.
Stan obecny
Zamek zachował się w postaci trwałej ruiny. W najlepszym stanie widoczne jest XVI-wieczne skrzydło północne, natomiast w znacznie gorszym starsze skrzydło południowe, z którego przetrwały piwnice i zewnętrzny mur zachodni wraz ze zrujnowaną przyległą basztą. Zabytek udostępniony jest dla zwiedzających, lecz wymaga pilnych prac remontowo – ratunkowych.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Durdík T., Ilustrovaná encyklopedie českých hradů, Praha 2009.
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Západní Čechy, t. IV, red. Z.Fiala, Praha 1985.
Menclová D., České hrady, Praha 1972.