Historia
Zamek Starý Herštejn został wzniesiony na południowym krańcu Pivoňskich Gór, na zalesionym wzgórzu na południowy – zachód od Pivoně, gdzie chronił szlak prowadzący z Horšovskiego Týnu przez Poběžovice do Bawarii. Został założony przed 1266 rokiem, być może z inicjatywy władcy czeskiego, z powodu blisko położonej granicy królestwa. W takim przypadku król oddałby go w lenno, znanemu z dokumentu z 1272 roku, Protivcowi z Herštejna. Nazwa zamku początkowo brzmiała Hirschenstein, co po niemiecku oznacza Jelenia Skała.
W 1328 roku Starý Herštejn został zakupiony za tysiąc kop groszy przez palatyna reńskiego Henryka XIII bawarskiego, lecz wkrótce wrócił w posiadanie króla czeskiego, Jana Luksemburskiego. Ten sprzedał zamek trzy lata później za 300 kop groszy praskiemu biskupowi Janowi IV z Dražic, właścicielowi pobliskiego Horšovskiego Týnu, który zdawał sobie sprawę ze znaczenia Herštejnu dla ochrony pobliskich biskupich dóbr. Wiadomo, iż jego następca, arcybiskup Jan z Jenštejna, wydał na Horšovskim Týnie i Starym Herštejnie 500 kop groszy. Najprawdopodobniej naprawił mury i wieże, a większość pieniędzy przeznaczył na rozbudowę ważniejszego zamku w Horšovskim Týnie.
Podczas wojen husyckich garnizon zamku z pewnością opowiedział się po stronie katolickiej, przez co Starý Herštejn był w 1421 roku oblężony i zdobyty przez wojska z Domažlic. Nie został jednak całkowicie zniszczony i po zakończeniu konfliktu był nadal używany. Kolejni właściciele często się zmieniali, aż na początku XVI wieku zajął go raubritter Zdeněk Dobrohost z Ronšperka. Z powodu jego grabieży i łupieskich wypraw w 1510 roku zamek został zdobyty i zniszczony przez pospolite ruszenie z ziem regionu pilzneńskiego, pod dowództwem Zdeňka Lva z Rožmitálu.
Architektura
Głównym elementem wzniesionego na skalistym grzbiecie zamku była cylindryczna wieża, usytuowana w najwyższym miejscu wzniesienia. Zapewne pełniła ona rolę bergfriedu. Badania archeologiczne odkryły fundamenty drugiej, także okrągłej wieży w północno-zachodniej, przeciwnej części rdzenia zamku. Między dwiema wieżami znajdował się budynek mieszkalny, który był częściowo podpiwniczony. Podzamcze ulokowane było po zachodniej stronie rdzenia. Odnaleziono tam pozostałości czworobocznego w planie budynku bramnego (prawdopodobnie otwartego od strony wewnętrznej, później zaopatrzonego w niewielkie przedbramie), kamiennych murów obronnych i pieca z ceglaną kopułą. W pobliżu pieca znajdował się dom z pomieszczeniami wyłożonymi drewnianą konstrukcją.
Stan obecny
Do czasów współczesnych zachowały się pozostałości ziemnego wału i przekopu na podzamczu, kilka małych, ukrytych w gęstej roślinności odcinków murów obwodowych, a przede wszystkim dolna część okrągłej wieży, dziś o wysokości dochodzącej do 13 metrów. Wstęp na teren ruin jest wolny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Durdík T., Ilustrovaná encyklopedie českých hradů, Praha 2009.
Durdík T., Ilustrovaná encyklopedie českých hradů. Dodatky 3, Praha 2008.
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Západní Čechy, t. IV, red. Z.Fiala, Praha 1985.