Historia
W świetle najnowszych badań początki zamku, który został stworzony jako centrum nowego majątku, sięgają pierwszego dziesięciolecia XV wieku. Być może jego budowa związana była z podziałem dóbr po śmierci Jindřicha Berki z Dubé w 1402 roku pomiędzy wielu jego synów. Jako fundatora wskazuje się często Jindřicha Hlaváča z Dubé, jednak nie jest to pewne. Najstarsza wzmianka pisemna dotycząca zamku pochodzi z 1423 roku i wymienia Zygmunta z Berštejna, który mógł należeć zarówno do rodu Berków jak i Vartemberków. Do tych ostatnich zamek z pewnością należał od połowy XV wieku, a do Berków z Dubé powrócił na przełomie XV i XVI stulecia. W latach 1558 – 1567 Adam Berka z Dubé wzniósł nową rezydencję zwaną Novy Berštejn, a stary zamek z powodu trudnych warunków mieszkaniowych i małej przestrzeni wkrótce został opuszczony.
Architektura
Zamek został zbudowany na wierzchołku wapiennej skały na wysokości 482 metrów n.p.m. (152 metry ponad okolicznymi terenami). Droga do zamku wiodła od północnego – wschodu poprzez niewielkie podzamcze, którego mur obronny dostawiony był na południowym – wschodzie do skalistego wzniesienia zamku górnego. Bramę podzamcza umieszczono w krótkiej kurtynie muru po stronie północno – wschodniej, flankowanej przez cylindryczną wieżę, której otwory strzelcze wychodziły wprost na drogę dojazdową oraz flankowały długą kurtynę muru po stronie zachodniej. Zabudowa podzamcza została umieszczona w południowo – zachodniej części jego dziedzińca. Prawdopodobnie była to stajnia, dom służby i zbiornik na wodę deszczową. Przed nimi droga skręcała i wchodziła wąską serpentyną w przejście pomiędzy skałami, prowadzące do zamku górnego.
Wjazdu na teren górnej części zamku bronił budynek bramny z niewielkim pomieszczeniem sklepionym kolebkowo, dostępnym przez półokrągły portal wejściowy. Poza wejściowym pomieszczeniem budynek posiadał jeszcze jakieś komory po stronie wschodniej i południowo – wschodniej. Za budynkiem bramnym znajdował się niewielki, otoczony murem dziedziniec, sąsiadujący z usytuowaną w południowym narożniku, na najwyższym miejscu skały, czworoboczną wieżą główną o długości boku około 9 metrów i grubości ścian około 2 metry. Wejście do niej prowadziło z poziomu dziedzińca, drewnianymi schodami do pierwszego piętra do pomieszczenia z płaskim, drewnianym stropem. Sklepione kolebkowo zostało jedynie przyziemie wieży, którego oświetlenie zapewniały dwa prostokątne okna z siedziskami w niszach. Wskazuje to na mieszkalną funkcję wieży.
Stan obecny
Zamek zachowany jest w postaci trwałej ruiny z widoczną główną wieżą mieszkalną i budynkiem bramnym prowadzącym do zamku górnego. W o wiele gorszym stanie przetrwały zabudowania i obwarowania na terenie podzamcza. Z miejscowości Dubá prowadzi do nich żółty szlak turystyczny. Z ruin wieży rozpościera się rozległy widok na okolicę.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Durdík T., Ilustrovaná encyklopedie českých hradů, Praha 2009.
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Severní Čechy, t. III, red. Z.Fiala, Praha 1984.
Menclová D., České hrady, Praha 1972.