Staré Ždánice – kościół św Wacława

Historia

   Kościół św. Wacława zbudowany został w latach 30-tych XIV wieku, a po raz pierwszy wspomniano go źródłowo w 1358 roku, jako świątynię parafialną podległą klasztorowi opatovickiemu. W pierwszej połowie XVI stulecia został przebudowany. Między innymi zasklepiono wówczas korpus nawowy, przekształcono zwieńczenie wieży i dostawiono północną kruchtę. Nowożytne naprawy budowli przeprowadzane były w 1629, 1861, 1885 i 1911 roku.

Architektura

   Kościół powstał jako budowla orientowana względem stron świata, składająca się z pojedynczej nawy o kształcie w planie prostokąta o wymiarach 13,5 x 10,5 metra, czworobocznego, jednoprzęsłowego prezbiterium po stronie wschodniej o wymiarach 6,3 x 5,5 metra oraz wieży z zakrystią w przyziemiu po północnej stronie, mającej wymiary 5,6 x 3,3 metry. W pierwszej połowie XVI wieku bryła powiększona została o kruchtę po północnej stronie nawy, wielkości 3,2 x 1,9 metra.
   Wnętrze prezbiterium oświetlały bardzo wąskie, lancetowate okna o formie wczesnogotyckiej. Założono w nim sklepienie krzyżowo – żebrowe spięte zwornikiem. Na nawę prezbiterium otworzono ostrołuczną arkadą tęczy o bogatym profilowaniu, zaś do zwieńczonej kolebką zakrystii poprowadzono ostrołuczny portal. Korpus pierwotnie przykryty stropem, w pierwszej połowie XVI wieku zwieńczony został trójprzęsłowym sklepieniem krzyżowo – żebrowym.

Stan obecny

   Kościół zachował gotyckie mury obwodowe nawy, prezbiterium, zakrystii z wieżą i kruchty północnej. Nowożytne prace budowlane spowodowały dobudowanie kruchty zachodniej, przekształcenie okien w nawie, wieży i południowego w prezbiterium. Ponadto przebito portal w zachodniej ścianie zakrystii, a na jej piętro poprowadzono zewnętrzne schody. Wnętrze posiada dziś współczesny wystrój, choć zachowały się sklepienia, arkada tęczy, czy portal prowadzący do wieży.

pokaż zabytek na mapie

powrót do indeksu alfabetycznego

bibliografia:
Líbal D., Katalog gotické architektury v České republice do husitských válek, Praha 2001.

Vendl V. K., Soupis uměleckých památek politického okresu pardubicko-holicko-přeloučského. Soupis 53 (Pardubice), Praha 2007.
Umělecké památky Čech, red. E.Poche, t. III, Praha 1980.