Stanětice – kościół św Kunegundy

Historia

   Kościół św. Kunegundy zbudowany została w latach 50-tych XIV wieku, a po raz pierwszy odnotowano go w źródłach pisanych w 1358 roku, jako świątynię parafialną. Funkcję tą utracił w XVII wieku, kiedy to już jako świątynia filialna był remontowany w stylistyce nowożytnej. Przekształcenia barokowe miały miejsce w drugiej połowie XVIII wieku, zaś w pierwszej połowie XIX wieku wstawiona została do niego empora i prowadzone były dalsze prace renowacyjne. W 1929 roku wyremontowano wieżę, natomiast ostatnie duże remonty całości budowli prowadzono w 1998  i 2004 roku.

Architektura

   Średniowieczny kościół składał się z prostokątnej w planie, pojedynczej nawy o wewnętrznych wymiarach 13,6 x 8,8 metra, nieco węższego od niej prezbiterium o trójbocznym zamknięciu po stronie wschodniej oraz niedużej zakrystii po stronie północnej. Na późniejszym etapie, ale jeszcze w XIV wieku, w kąt między zakrystią a nawą wstawiono czworoboczną wieżę.
   Elewacje kościoła przedzielono dużymi, gotyckimi, ostrołucznie zamkniętymi oknami, w prezbiterium i południowej ścianie nawy wypełnionymi dwudzielnymi maswerkami. Tylko jedno mniejsze okno w zachodniej części południowej ściany nawy pozbawione było maswerków, zaś ściany zachodnia i północna albo pierwotnie pozbawione były otworów okiennych albo znajdowały się tam bardzo małe okna. Maswerki miały formy różnorodnych trój, czwór i pięcioliści o zaostrzonych i półkolistych zakończeniach. Wszystkim oknom nadano obustronne rozglifienie. Co ciekawe prezbiterium kościoła pomimo zasklepienia nie zostało wzmocnione przyporami. Wejście do nawy prowadziło od południa poprzez ostrołuczny, osadzony na cokole portal, z bogatym profilowaniem archiwolty i gładkim tympanonem. Kolejny, mniej ozdobny portal prowadził przez zachodnią ścianę wieży.
   Wnętrze prezbiterium podzielono na prostokątne, szerokie przęsło zachodnie, przykryte sklepieniem krzyżowo – żebrowym oraz wschodnie zamknięcie zwieńczone sklepieniem sześciodzielnym. Spięte zwornikami żebra opuszczono na konsole o formie ludzkich głów, przy czym konsole na granicy przęseł otrzymały bardziej złożoną dekorację. Zworniki ozdobiono wieńcem z liści oraz rozetą. Nawę od prezbiterium oddzielono ostrołuczną arkadą tęczy o sfazowanych krawędziach. Nawa przykryta została drewnianym stropem.

Stan obecny

   Kościół zachował do dnia dzisiejszego pierwotny układ, ale nie całą średniowieczną bryłę, gdyż nie przetrwały gotyckie szczyty nad korpusem nawowym. Zmianie uległa więc także i konstrukcja dachu, który pierwotnie musiał być dwuspadowy. Od zachodu gotycką budowlę nieco przysłoniła nowożytna, bezstylowa kruchta, w narożniku północno – zachodnim dostawiono aneks ze schodami, zaś wieżę zwieńczono barokowym hełmem. Od południa przebite zostało nowe okno zachodnie naśladujące okna średniowieczne, podobne okna utworzono w ścianie północnej i zachodniej korpusu, natomiast oryginalne małe okno zachodnie zostało zamurowane. Zamurowany został także średniowieczny portal wejściowy. W prezbiterium zachowało się oryginalne sklepienie wraz z cennymi rzeźbionymi konsolami, a co więcej pierwotna więźba dachowa.

pokaż zabytek na mapie

powrót do indeksu alfabetycznego

bibliografia:
Hostaš K., Vaněk F., Soupis památek historických a uměleckých v Království českém, ročník 17. Politický okres Domažlický, Praha 1902.
Líbal D., Katalog gotické architektury v České republice do husitských válek, Praha 2001.
Umělecké památky Čech, red. E.Poche, t. III, Praha 1980.