Historia
Średniowieczny zamek został zbudowany w połowie XIII wieku, na miejscu zasiedlanym przez człowieka już od czasów eneolitu i wykorzystywanym w okresie lateńskim. Należał on do grupy małych strażnic, czuwających na granicy Moraw i Śląska. Jej funkcją było także zapewnienie pomieszczeń dla zbrojnej drużyny, ochraniającej kolonizowane wówczas pobliskie tereny oraz kontrolującej szlak prowadzący przez bród na rzece Ostravicy do Cieszyna i dalej na Śląsk i do Krakowa. Pod ochroną zamku była również położona w okolicy wieś Lipina.
Fundatorem zamku prawdopodobnie byli biskupi ołomunieccy, którzy oddali jego zarządzanie panom z Deblína. Ci byli na służbie biskupiej od połowy XIII wieku, a o tym, iż jeden z członków rodu dowodził miejscowym garnizonem, świadczy odkrycie brązowego okucia z herbem Deblína. Mogł to być Artleb z Deblína, który jako lennik biskupa ołomunieckiego miał za zadanie lokować miasto Brušperk, z którego pisał się od 1278 roku. W okresie tym przekazał gródek Štandl braciom Stange, przybyłym na Morawy i Śląsk z Saksonii. Niedługo potem, prawdopodobnie pod koniec XIII wieku, zamek został opuszczony. Zastąpiła go nowa siedziba warowna przy wsi Lipiny.
Architektura
Zamek założono na wzgórzu (350 metrów n.p.m.) posiadającym z trzech stron strome zbocza opadające do rzeki Olešná. Rzeka ta mogła być ważnym elementem obrony zamku, zwłaszcza iż jej wody wylewały na okoliczne pola u stóp wzgórza. Mniej więcej pośrodku szczytu wzgórza usypano niewysoki ziemny kopiec, którego górne spłaszczenie miało powierzchnię około 22 na 27 metrów. W północnej części majdanu znajdowała się głęboka suterena o wymiarach 4,6 x 5,8 metra z szyją wejściową wyciosaną w piaskowcowym podłożu. Ponad nią pierwotnie znajdowała się drewniana lub szachulcowa budowla (być może na murowanej podstawie) z dachem krytym gontem. Mogła ona mieć formę wieży. Jeśli poza nią znajdowały się na dziedzińcu jeszcze jakieś zabudowania, to były one wzniesione z materiałów nietrwałych.
Obronę zamku zapewniała drewniana palisada bądź częstokół, poprowadzony po krawędziach kopca. Zewnętrzne obwarowania tworzyła obwodowa fosa o szerokości 14-17 metrów i dzisiejszej głębokości 4 metry oraz ziemny wał, zapewne także zwieńczony jakąś formą drewnianych fortyfikacji. Wał znajdował się w odległości 3-5 metrów od fosy. Na niewielkim spłaszczeniu terenu po stronie północno – wschodniej rekonstruować można na zewnętrznym obwodzie jakąś formę wieżyczki.
Stan obecny
Zamek nie zachował się do czasów współczesnych poza obwarowaniami ziemnymi. Odnalezione na nim w trakcie badań archeologicznych znaleziska zobaczyć można na zamku w Frydek-Mistek. Interesujące są zwłaszcza zwęglone bochenki chleba żytniego, które prawdopodobnie spadły z wyższych pięter głównej wieży podczas pożaru.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Plaček M., Ilustrovaná encyklopedie moravských hradů, hrádků a tvrzí, Praha 2001.
Strona internetowa hrady.cz, hrad Štandl.