Historia
Najstarsza wzmianka o Smiřicach pochodzi z 1361 roku, natomiast sam zamek wspomniany został w 1392 roku, kiedy to przepadł na własność władcy po śmierci Markvarta ze Žlebů i Vartemberka. Wcześniej ze Smiřicami związany był ród Holohlavów, którego znanym członkiem była Eliška, małżonka Sezemy z Dobrušky, dzierżąca miejscowe dobra w latach 1376 – 1380 jako wiano.
Około 1406 roku Smiřice nabył niejaki Václav, który został protoplastą rodu Smiřickich ze Smiřic. Od 1417 roku w źródłach pojawiał się jego syn Jan, znany husycki hejtman, w 1453 roku oskarżony przez Jerzego z Podiebradów o zdradę i skazany na śmierć. Smiřice dzierżyli wówczas jego bratankowie Jan i Hynek, a od 1476 roku wdowa Kateřina.
Od 1495 roku miejscowe dobra należały do Střížka z Lužan, a trzy lata później do Mikuláša młodszego Trčki z Lípy. W rękach jego rodu zamek przeszedł w drugiej połowie XVI wieku renesansową przebudowę. W 1634 roku Trčkowie utracili majątek na skutek konfiskaty, a zamek przeszedł w ręce rodziny Gallas, w czasach których w 1645 roku spustoszyły go szwedzkie wojska. W 1661 roku Antonín Pankrác Gallas dokonał kolejnej przebudowy zamku, na skutek której przekształcono go w barokowy pałac. W XVIII wieku po parokrotnych zmianach właścicieli przestał być on szlachecką rezydencją, a zaczął służyć za budynek administracyjny cesarskich urzędników, teatr i karczma. W 1918 roku pałac stał się własnością państwa czechosłowackiego. Urządzono w nim szkołę chłopską, która funkcjonowała do 1950 roku.
Architektura
Zamek usytuowano na lewym brzegu Łaby, która zapewniała ochronę z jednej strony i mogła napełniać wodą przekop. Ponadto dodatkowo obronność powiększały boczne odnogi Łaby, osłaniające budowlę ze wszystkich stron. Pierwotnie w XIV wieku zabudowania i obwarowania były zapewne drewniane. Po ich południowej stronie usytuowany był dwór.
Zamek z XV wieku składał się z poprzedzonego nawodnioną fosą czworoboku murów obronnych, do którego brama prowadziła od strony południowej, przez włączony w obwód murów budynek bramny. Ponad fosą zapewne przerzucono drewniany, po części zwodzony most. Główny budynek mieszkalny zajął cały zachodni bok dziedzińca. W narożniku północno – zachodnim prawdopodobnie przechodził on w czworoboczną wieżę (nieco grubsze mury przyziemia), a wszystkie pomieszczenia na poziomie parteru przykryte był sklepieniami kolebkowymi. Mniejszy budynek, zapewne o gospodarczym charakterze, przystawiono do wewnętrznej ściany muru po stronie północnej. Również jego dolna kondygnacja zwieńczona była sklepieniem kolebkowym.
Stan obecny
Średniowieczny zamek na skutek nowożytnych przekształceń całkowicie zatracił swój pierwotny wygląd i obecnie ma formę barokowo – klasycystycznego pałacu. Oryginalne XIV-wieczne mury, zwłaszcza budynku zachodniego, ukryte są pod nowożytnymi elewacjami.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Anderle J., Brych V., Chotěbor P., Durdík T., Fišera Z., Procházka Z., Rykl M., Slavík J., Svoboda L., Úlovec J., Encyklopedie českých tvrzí, t. 3, Praha 2005.
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Východní Čechy, t. VI, red. Z.Fiala, Praha 1989.