Historia
Osada Slavkov pierwotnie zwała się Louka (niemieckie Lagau) i po raz pierwszy w źródłach pisanych pojawiła się w 1305 roku jako własność Buška z Louky (Busco de Laukka). Wiadomo, iż w 1311 roku ufundował on w Slavkovie kaplicę, którą dwa lata później konsekrował praski biskup Přibyslav. W 1362 roku kaplica ta została podniesiona do rangi kościoła parafialnego. Miejscowe dobra prawdopodobnie podlegały możnemu rodowi Rožmberków, a właściciele zamku byli ich manami. W 1405 roku jeden z potomków Buška, Jan, został wspomniany jako burgrabia na zamku Rožmberk.
W drugiej połowie XV wieku kolejnymi właścicielami byli Odolenowie z Komařic, a następnie kilku przedstawicieli niższej szlachty, którzy w XVI wieku dokonali renesansowej przebudowy zamku. W 1584 roku Slavkov zakupił możny Vilém z Rožmberka, po którego śmierci w 1592 roku, jego młodszy brat Petr Vok z Rožmberka sprzedał wieś z zamkiem swemu osobistemu lekarzowi. Ten jednak wkrótce zmarł bezpotomnie, a majątek przypadł prawem kaduka cesarzowi Rudolfowi II. Władca w 1599 roku przekazał Slavkov Václavowi Berkovi z Dubé. Ostatnim prywatnym właścicielem zamku było miasto Český Krumlov, które Slavkov nabyło w 1607 roku od Melichara Kolkreitara z Kolkreitu za 11 000 kop miśnieńskich groszy.
W latach 1800 – 1801 miała miejsce neogotycka przebudowa zamku – do gotyckiej kaplicy dostawiono nawę, a wieżę przekształcono w dzwonnicę. W 1817 roku po niszczycielskim pożarze obniżono o jedną kondygnację (prawdopodobnie drewnianą) budynek mieszkalny. Na dawnym zamku funkcjonowała wówczas szkoła i plebania.
Architektura
Główny i prawdopodobnie najstarszy element zamku – wieżę wzniesiono na planie kwadratu z przyziemiem, dwoma piętrami i poddaszem. Wzorem innych budowli tego typu dolna kondygnacja najpewniej służyła celom gospodarczym, a najwyższa (zapewne w formie drewnianej lub szachulcowej nadbudowy) obronnym. Grubość jej murów w przyziemiu dochodziła do 2 metrów. Pół-piwnica i przyziemie w średniowieczu nie były oświetlane żadnymi oknami, a górne kondygnacje jedynie wąskimi otworami szczelinowymi. Z tego powodu raczej można wykluczyć pełnienie przez nią stałej funkcji mieszkalnej.
Po zachodniej stronie wieży znajdował się budynek mieszkalny z którego piętra most zwodzony prowadził do ostrołukowego portalu na pierwszym piętrze wieży (możliwe również, iż do portalu wieży początkowo wiodły zewnętrzne drewniane schody lub drabina, gdyż najstarszym zachowanym do dziś elementem późnogotyckiego budynku jest zachodnia ściana, która mogła być pierwotnym murem obwodowym zamku, a nie XIV-wiecznego budynku).
Uzupełnieniem rycerskiego sioła była zabudowa gospodarcza po stronie południowej i kaplica św. Bartłomieja we wschodniej części kompleksu, do której przylegał na północnej stronie parterowy aneks zakrystii. Nad nim znajdowało się oratorium, które jeszcze w XVI wieku było połączone krytym gankiem z wieżą. Całość otaczał kamienny mur obwodowy.
Gotycka kaplica była prostokątną w planie budowlą bez wyróżnionego zewnętrznie z bryły prezbiterium, zwieńczoną wewnątrz sklepieniem krzyżowo – żebrowym osadzonym w trzech przęsłach i zaopatrzoną w emporę po stronie zachodniej. Żebra sklepienne połączono zwornikami w kształcie pięciolistnej róży, symbolu herbowego Rožmberków. Przystawiony po stronie północnej aneks zakrystii składał się z dwóch części z których węższą zachodnią można interpretować jako klatkę schodową na wspomniane górne oratorium. Być może aneks pełnił także funkcję mieszkalną dla kapłana. Wewnątrz przykryto go sklepieniem kolebkowym, o ostrołukowej formie w przyziemiu. W XV wieku kaplica została powiększona o wschodnią dobudówkę, a na północ od świątyni dostawiono nowy podłużny, sięgający muru obwodowego budynek, być może nowe mieszkanie księdza.
Stan obecny
Do czasów współczesnych zachował się zamkowy budynek mieszkalny, wieża i przebudowana na kościół dawna kaplica. Zarówno budynek jak i kościół na skutek gruntownych przekształceń zatraciły pierwotne cechy stylowe. W kościele zachowało się jedynie jedno pole oryginalnego sklepienia krzyżowo – żebrowego w prezbiterium i zakrystia, a z pierwotnej konstrukcji budynku przetrwała tylko jedna ściana muru obwodowego. Reszta pochodzi z okresu renesansowej przebudowy i jest poprzebijana nowożytnymi już oknami. W lepszym stanie znajduje się wieża z widocznym pierwotnym portalem wejściowym i wąskimi, szczelinowymi oknami. Zamek znajduje się obecnie w rękach prywatnych.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Anderle J., Brych V., Chotěbor P., Durdík T., Fišera Z., Procházka Z., Rykl M., Slavík J., Svoboda L., Úlovec J., Encyklopedie českých tvrzí, t. 3, Praha 2005.
Chotěbor P., Kroupa P., Rykl M., Středověké sídlo ve Slavkově u Českého Krumlova, „Archeologia Historica”, 15/1990.
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Jižní Čechy, t. V, red. Z.Fiala, Praha 1986.
Menclová D., České hrady, Praha 1972.