Historia
Nie zachowały się żadne pisemne przekazy o zamku Rysov. W latach 1368-1376 tereny w okolicach Skryje, Novej Vsi i Jilmová dzierżyli Pešík i Hartman z Bukovic. Ich potomkiem była Domka, poświadczona w latach 1409-1437, po której w dokumentach pojawiał się jej zięć Bořita z Bystřice. Wszystkie te wzmianki nic jednak nie przekazały o jakimkolwiek zamku, jedynie w 1468 roku Lovek z Drahan i Újezda zapisał połowę osady zwanej Hradiště, czyli Grodzisko, co wskazywałoby na opuszczony i już zrujnowany zamek. Znaleziska archeologiczne z terenu zamku wydatowały funkcjonowanie Rysova od końca XIII do połowy XIV wieku. Wzniesiony przez miejscową rodzinę rycerską nie istniał długo, lecz przekazał swą nazwę Rysovskiej Novej Vsi. Późna wzmianka z 1596 roku pozostawiła informację o opuszczonych ruinach zwanych Rysov.
Architektura
Rysov usytuowano na wysokim cyplu, wysuniętym z płaskowyżu ku dolinie Bobrůvki. Rzeka otaczała wzniesienie zakolem od północy i wschodu, dlatego najwyższe i najbardziej strome stoki ochraniały zamek na tych odcinkach. Ciężko przystępne, sięgające około 100 metrów wysokości, były również zbocza zachodnie, co pozostawiało dla drogi dojazdowej jedynie południowe połączenie cypla z pozostałą częścią płaskowyżu. Z tego też powodu odcinek południowy został najmocniej zabezpieczony obwarowaniami ziemnymi. Po przeciwnej stronie rzeki znajdowała się niewielka osada Skryje, której nazwa wskazywała na ukrycie w zalesionej dolinie. W większej odległości od zamku funkcjonowała na południowym – zachodzie Nová Ves.
Rdzeń zamku miał w przybliżeniu trójkątny w planie kształt o wymiarach 35 x 20 metrów, wyznaczony przez biegnący po krawędziach cypla mur obwodowy. Bramę wjazdową chronił umieszczony w narożniku cylindryczny bergfried, czyli wieża służąca za miejsce ostatecznego schronienia na wypadek zajęcia zamku. Na co dzień pełniła ona rolę spiżarni, składu lub celi więziennej na najniższej kondygnacji, a wyżej strażnicy z której można było obserwować przedpole zamku i drogę dojazdową. Budynek mieszkalny wzniesiono zapewne w najbezpieczniejszym miejscu, w północnej części cypla. Być może skraj wzniesienia za nim zajmował niewielki dziedzińczyk z którego rozpościerał się widok w dolinę.
Teren po południowej stronie zamku charakteryzował się spłaszczoną formą. Pozwoliło to na rozwinięcie się podzamcza o wymiarach około 41 x 18 metrów, bronionego półkolistym w planie ziemnym wałem i szerokim na 18 metrów przekopem. Kolejna sucha fosa o szerokości 13 metrów oddzielała podzamcze od zamku górnego. Prawdopodobnie cała zabudowa gospodarczej części zamku była drewniana lub o konstrukcji szachulcowej. Brama wjazdowa na podzamcze znajdować się mogła w części zachodniej, w osi bramy wjazdowej do głównej części zamku. Być może flankowana była czworoboczną budowlą o formie niskiej drewnianej wieży. Ewentualnie brama znajdowała się bardziej na wschodzie, co wymuszałoby przecięcie środkowej części podzamcza w drodze do zamku.
Stan obecny
Zamek nie zachował się do czasów współczesnych. Skromne murowane relikty widoczne mogą być jedynie w miejscach, gdzie przebiegał mur obwodowy rdzenia zamku. O jego istnieniu świadczą nierówności terenu, będące pozostałościami wieży głównej i budynku mieszkalnego. Czytelna w terenie jest również fosa podzamcza i przekop rozdzielający niegdyś główną część zamku od podzamcza. Wstęp na częściowo zalesiony teren jest wolny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Jižní Morava, t. I, red. Z.Fiala, Praha 1981.
Plaček M., Hrady a zámky na Moravě a ve Slezsku, Praha 1999.
Plaček M., Ilustrovaná encyklopedie moravských hradů, hrádků a tvrzí, Praha 2001.
Plaček M., Ilustrovaná encyklopedie moravských hradů, hrádků a tvrzí. Dodatky, Praha 2007.