Historia
Zamek został zbudowany około drugiej połowy lat 20-tych lub pierwszej połowy lat 30-tych XV wieku, z inicjatywy znakomitego dowódcy i hejtmana husyckiego Jana Roháča z Dubé, który z Sionu pragnął uczynić prywatną siedzibę, położoną w bliskości zdobytych w trakcie wojny na kapitule wyszehradzkiej majątków.
W 1434 roku, kiedy większość szlachty porzucała już pierwotne ideały rewolucji i przygotowywała się na porozumienie z Zygmuntem Luksemburczykiem, Jan Roháč prowadził konsekwentnie politykę przeciwną jakiemukolwiek kompromisowi z cesarzem. W tymże roku brał udział w przegranej przez skrajne skrzydło husytów bitwie pod Lipanami u boku Taborytów. Po klęsce i nieudanym okresie w roli przywódcy Taborytów, w 1435 roku wycofał się do Sionu i zintensyfikował prace nad poprawą obronności swego zamku. Prowadzony wówczas przez Roháča opór przeciwko królowi prawdopodobnie miał charakter rabunkowy.
Na początku maja 1437 roku pod zamek Sion przybyły wojska królewskie pod dowództwem Hynka Ptáčka z Pirkštejna. Hynek, krewny Jana Roháča, nie spieszył się z obleganiem zamku, przez co walki przeciągały się przez kolejne cztery miesiące. Był to zapewne efekt postępującego niezadowolenia czeskiej szlachty z Zygmunta Luksemburczyka i niechęć do dalszego wzmacniania nielubianego władcy. Sytuację zmieniło dopiero przybycie we wrześniu węgierskich posiłków pod dowództwem Michała Országa, które bez większych problemów po trzech dniach zdobyły i spaliły zamek. Wbrew opisom ówczesnych kronikarzy sympatyzujących z królem Zygmuntem (Aeneas Silvius), którzy przedstawiali zdobycie Sionu jako krwawą i prowadzoną na wielką skalę walkę, badania archeologiczne nie potwierdziły ani zmasowanego ostrzału, ani użycia podkopów. Na całym terenie zamku odkryto jedynie około 100 kamiennych kul, co odpowiadałoby maksymalnie kilku dniom ostrzału. Po zakończeniu oblężenia Jan Roháč został pojmany wraz z około 40 ludźmi załogi zamku i przewieziony do Pragi, gdzie stracono go 9 września 1437 roku na rynku Starego Miasta. Paradoksalnie egzekucja ta tylko wzmocniła opór wobec Zygmunta Luksemburczyka.
Architektura
Zamek zbudowano na południowo – zachodnim krańcu skalistego cypla, w zakolu rzeki Vrchlice, która otaczała Sion od południa, zachodu i częściowo północy, oraz rozlewała się do formy stawu, jedynego źródła wody dla mieszkańców warowni. Staw utworzono za pomocą tamy z groblą w koronie, która zarazem stanowiła drogę dojazdową do zamku. Stromymi stokami wzgórza poprowadzono mury głównego obwodu obronnego o grubości 1,2 – 1,6 metra, uformowane w planie na kształt zbliżony do trójkąta. Przed tym rdzeniem zamku, po stronie północno – wschodniej ulokowano podzamcze, obwarowane masywnymi zdwojonymi ziemnymi wałami i przekopami, które być może częściowo były pozostałością po starszym grodzie, wykorzystanym przez budowniczych w trakcie wznoszenia fortyfikacji. Pomiędzy wałami umieszczono drogę wjazdową zabezpieczoną systemem bram. W obrębie obszernego podzamcza musiała znajdować się zabudowa gospodarcza stanowiąca zaplecze głównej części zamku, wiadomo iż funkcjonowała tam kuźnia (ślady żużlu). Podzamcze od głównej części zamku również oddzielał szeroki przekop.
Czoło rdzenia zamku, wzmocnione trzema przyporami, na całej długości graniczyło z przekopem i było zastawione ciągiem zabudowy, której zewnętrzny mur osiągał tu największą grubość 1,8 metra. W południowo – wschodnim narożniku usytuowano cofnięty przed fasadę czoła zamku budynek bramny, do którego prowadził przerzucony przez fosę most zwodzony. Przejazd bramny był podsklepiony, wypełniony dołem do którego chowała się tylna część zwodzonego mostu w momencie podnoszenia. Od północy z bramą sąsiadował podłużny budynek mieszkalny, a w przeciwległym narożniku znajdował się krótszy dom z wysoką szkieletową lub drewnianą nadbudową. Od południa bramę zabezpieczał półokrągły bastion przystosowany do obrony ogniowej. Miał on oprócz głównego wjazdu chronić także dostęp z doliny potoku Vrchlice. Było to jedno z najwcześniejszych dzieł obronnych tego typu na terenie Czech.
Przy południowej kurtynie muru usytuowany był dwu lub trzypiętrowy budynek na planie trapezu, prawdopodobnie o wieżowym charakterze, zbudowany z precyzyjnie i regularnie dopasowanych bloków kamiennych oraz otynkowany. Wejście do niego znajdowało się w południowej części ściany wschodniej. Była to główna siedziba Roháča z Dubé, której wnętrza ogrzewały co najmniej trzy kaflowe piece, zdobione herbami właściciela i kielichami – symbolami rewolucji husyckiej, a oświetlenie zapewniały przeszklone okna. Podłoga najniższej, piwnicznej kondygnacji była wyciosana w skale i nierówna, w murach zaś utworzono kilka ściennych wnęk.
Po południowo – zachodniej stronie głównego budynku mieszkalnego ciasny narożnik zamku tworzył występ muru, nieco zbliżony w formie do wcześniejszego bastionu oraz znajdowała się tam nieduża budowla na planie trapezu z górną częścią w formie drewnianej lub szkieletowej nadbudowy. Zachodnią część dziedzińca zajmował czworoboczny budynek kuchni, choć warto zauważyć, iż zamek nie posiadał własnego źródła wody. Był on wzniesiony ze stosunkowo dużych bloków kamiennych i otynkowany na elewacjach zewnętrznych oraz wewnętrznych. Ostatni, najmniejszy obiekt wzniesiono w północnym narożniku zamku.
Po zachodniej stronie głównego obwodu obronnego do rdzenia zamku przylegało niewielkie spłaszczenie terenu, które odgrodzono zewnętrznym murem, połączonym z jednej strony ze skałami na południu, a z drugiej z północnym narożnikiem zamku. Mur (wzniesiony bez użycia zaprawy) miał na celu ochronę rozpadliny, którą można było zejść w dół ku rzece – jedynemu źródłu wody dla mieszkańców zamku.
Stan obecny
Zamek nie zachował się do czasów współczesnych. Widoczne są jedynie partie fundamentowe budynków i murów obronnych, uczytelnione po przeprowadzeniu prac archeologicznych. Wstęp na teren ruin jest wolny, a dodatkowo przejść można na południowy – zachód i północny – wschód od zamku, gdzie znajdowały się dwa zabezpieczone obwałowaniami i przekopami obozy oblężnicze z pierwszej połowy XV wieku.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Durdík T., Ilustrovaná encyklopedie českých hradů, Praha 2009.
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Východní Čechy, t. VI, red. Z.Fiala, Praha 1989.
Sýkora M., Hrady doby husitské, Most 2013.