Historia
Zamek Šaumburk został zbudowany po 1272 roku, kiedy to biskup Bruno z Schauenburgu zamienił osadę Žopy na wsie Zubrice i Polom, w pobliżu których znajdowała się góra „bardzo dogodna do budowy zamku”. Po wzniesieniu służył on jako centrum administracyjne i obronne zachodniej części miejscowych biskupich dóbr. Prace budowlane już w 1275 roku były na tyle zaawansowane, iż mieszkał w nim burgrabia Mikuláš z Choryně. Nazwa zamku pochodziła od rodowej siedziby Brunona w jego ojczystej Saksonii.
W okresie zamętu i niepokojów po śmierci króla Przemysła Ottokara II i zgonie biskupa Bruna w 1281 roku zamek został zniszczony i czasowo opuszczony. Odbudowę przeprowadzono około 1307 roku, a ostatni zapis źródłowy o zarządzającym nim burgrabim pochodzi z okresu 1320-1325. Później zaniknął, być może z powodu zbyt dużych rozmiarów i kosztownej konserwacji. W połowie XIV wieku zastąpiono go pobliskim, ale mniejszym Novym Šaumburkiem.
Architektura
Zamek usytuowano na podłużnym grzbiecie wzniesienia, który nadał mu kształt zbliżony do prostokąta o wymiarach 120 x 50 metrów, co stawiało Šaumburk pośród najrozleglejszych morawskich zamków. Wjazd na jego teren umieszczono w krótszej kurtynie południowo – wschodniej, poprzedzonej szerokim na 25 metrów i głębokim na 7 metrów przekopem, a przed nim rozbudowanym przedbramiem, zakręcającym przed zamkiem w kierunku wschodnim. Przypuszczalnie zewnętrzną strefę obrony zamku stanowiły dodatkowe obwarowania w postaci drewnianej palisady lub częstokołu. Brama mogła być umieszczona albo w wysuniętej przed obwód prostokątnej w planie budowli o wieżowym charakterze, albo w murze obronnym i mniejszej wieżyczce bliżej wschodniego narożnika. W przekopie odnaleziono pozostałości drewnianego mostu, który prowadził do bramy.
Z powodu słabego stanu zachowania, układ zabudowy wewnątrz murów obwodowych jest jedynie przedmiotem domysłów. Jej rozpoznanie dodatkowo utrudnia fakt czasowego opuszczenia zamku i późniejszej odbudowy, która nie musiała powtarzać pierwotnego układu. Z pewnością północno – zachodni kraniec zamku, najbardziej oddalony od bramy wjazdowej, zajmował poprzecznie usytuowany pałac o szerokości 10 metrów. Być może miał on formę w kształcie litery L, zachodząc na zachodnią stronę murów obwodowych. Dzięki badaniom archeologicznym wiadomo, iż jego okna wyposażono w piaskowcowe ościeża o trójlistnych zwieńczeniach, odnaleziono również fragmenty portalu wejściowego. Dalsza zabudowa przystawiona była do wschodniej i zachodniej kurtyny murów. Zapewne z powodu braku podzamcza pełniła ona funkcje gospodarcze i pomocnicze. Bardzo możliwe, iż rozległy teren zamku podzielony był pierwotnie poprzecznymi murami, wydzielającymi mniejsze dziedzińce. Wszystko wskazuje na to, iż zamek pozbawiony był wieży głównej, choć prac budowlanych prawdopodobnie nigdy nie ukończono i nie wiadomo jakie były pierwotne plany.
Stan obecny
Zamek nie przetrwał do czasów współczesnych. Na jego terenie rośnie obecnie las, pośród którego widoczne są niewielkie relikty murów obronnych i dawnych zabudowań, w tym fragmenty ościeży okien i portali. Do Šaumburku prowadzi zielony szlak turystyczny z miejscowości Podhradní Lhota.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Severní Morava, t. II, red. Z.Fiala, Praha 1983.
Plaček M., Ilustrovaná encyklopedie moravských hradů, hrádků a tvrzí, Praha 2001.