Historia
Brak pisemnych przekazów źródłowych odnośnie budowy i fundatora zamku, nawet jego nazwa nie jest pierwotna, lecz została mu nadana w XIX wieku. W świetle odkryć archeologiczny jego początki sięgają końca XIII lub początku XIV wieku. Z pewnością w ciągu kolejnych lat był rozbudowywany. Do pierwotnej zabudowy dodano między innymi zewnętrzny mur parchamu, czworoboczną wieżę i dwa budynki po zewnętrznej stronie głównego obwodu. Na podstawie licznych znalezisk militariów oraz śladów ognia, uważa się, iż zamek zanikł w wyniku działań wojennych w XIV wieku, lub w czasie wojen husyckich. W tym drugim przypadku najbardziej prawdopodobną datą zniszczenia byłby 1428 rok, kiedy husyci w wyprawie przeciwko biskupowi wrocławskiemu Konradowi IV zajęli pobliski zamek Javornik.
Architektura
Zamek południową stroną przystawiono do stromych zboczy wzgórza, opadających ostro w dolinę potoku Račí. Z tego powodu obwarowania ziemne w postaci wału (szerokiego na 4 – 9,2 metra) i suchej fosy (szerokości 7,5 – 15,5 metra) otoczyły zamek półokręgiem od zachodu, północy i wschodu. Ich pokonanie umożliwiał długi, zapewne w części zwodzony most po stronie wschodniej, dochodzący do czworobocznej wieży bramnej, a następnie wąskiego dziedzińca, który zapewne pełnił po stronie południowej rolę niewielkiego podzamcza.
Rdzeń zamku miał formę zbliżoną do owalu o wymiarach 41 × 27,5 metrów ze ściętym narożnikiem północno – zachodnim. Jego ochronę zapewniały masywne mury obwodowe o grubości około 2,6 metra oraz drugi, zewnętrzny pierścień muru parchamu o grubości 0,9-1,1 metra, prawdopodobnie zdwojonego po stronie południowo – wschodniej w pobliżu bramy wjazdowej. Wjazd z podzamcza w międzymurze ochraniała czworoboczna wieża po stronie wschodniej, usytuowana w bliskości wspomnianej powyżej budowli bramnej. Ta ostatnia posiadała wewnętrzne wymiary 4,5 x 5 metra, zaopatrzona była w środku w „wilczy dół” i poprzedzona długim mostem, po części zwodzonym, połączonym z koroną przeciwległego, oddalonego o 27 metrów wału ziemnego. Za nią rozciągał się wąski, wspomniany już dziedziniec podzamcza o długości 22,2 metrów i szerokości 5,7 metra, z którego następnie droga wjazdowa podążała ku północy parchamem i osiągała główny dziedziniec, albo u stóp wieży głównej – bergfriedu, położonej w najwyższym punkcie zamku, albo po przeciwnej, zachodniej stronie.
Cylindryczna wieża główna miała średnicę 10,2 metra i mur grubości około 4 metrów w przyziemiu, co pozostawiało w dolnej partii jedynie około 2 metry średnicy wolnej przestrzeni. Komunikację pomiędzy jej kondygnacjami zapewniała spiralna, murowana klatka schodowa osadzona w grubości muru. Tuż za wolnostojącym bergfriedem znajdowała się mniejsza wieża lub struktura w kształcie koła o wewnętrznej średnicy 3,5 metra, której cel jest niejasny (być może był to piec lub zbiornik na wodę). Kolejna niewielka cylindryczna konstrukcja o średnicy 4 metrów usytuowana została w narożniku południowo – zachodnim dziedzińca. Została ona znaczenie zniekształcona „romantycznymi” przebudowami, wydaje się jednak, iż pierwotnie znajdował się tam przystęp na ganek w koronie murów obronnych, z którego następnie można było się dostać do bergfierdu i głównego budynku mieszkalnego.
Celom mieszkalnym na zamku służyły dwa prostokątne w planie budynki: jeden dostawiony do muru po stronie zachodniej (7,3 x 4,5 metra), a drugi, późniejszy, po stronie południowo – zachodniej (9 x 4 metra). Ich forma i gabaryty nie były zbyt rozwinięte, miały najwyżej po jednym piętrze ponad przyziemiem. Jedynie budynek zachodni był podpiwniczony komorą o 4 metrach wysokości, do której wstęp wiódł od północy także podsklepionym wąskim korytarzem. Poza głównym obwodem obronnym, prawdopodobnie na późniejszym etapie rozbudowy zamku, po stronie zachodniej usytuowano dwa kolejne budynki. Być może służyły jako stajnie i kuchnia (7,3 x 2,6 metra oraz 6 x 6 metrów) z powodu ograniczonej ilości miejsca na wewnętrznym dziedzińcu. Dostęp do nich mógł wieść północnym międzymurzem. W trakcie przebudowy z XIV/XV wieku, zapewne z powodu obsuwającej się skarpy, obniżono także południową część głównego muru obronnego i wzmocniono od strony zewnętrznej trzema przyporami.
Stan obecny
Zamek przetrwał w postaci trwałej, dość zaawansowanej ruiny, dodatkowo przekształconej na początku XX wieku przez miejscowych miłośników historii, zgodnie z ich pomysłami na wygląd średniowiecznych zamków. Nadbudowano wówczas część murów, dowolnie osadzono odnalezione ościeża okien, zmodyfikowano ruiny wieży głównej i dodano kamienne schody w narożniku południowo – zachodnim.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Severní Morava, t. II, red. Z.Fiala, Praha 1983.
Kouřil P., Prix D., Wihoda M., Hrady českého Slezska, Brno – Opava 2000.