Historia
Kościół św. Jerzego w Řečicach zbudowany został na początku XIV wieku, a po raz pierwszy wspomniano o nim w źródłach pisanych w 1357 roku, kiedy to został ujęty w rejestrach dziesięciny papieskiej (rocznie płacono z niego 18 groszy). Patronat nad kościołem sprawowali właściciele z położonego w niedalekiej odległości zamku Lipnice. Został on powiększony o zakrystię na początku XV stulecia, po czym przez długi czas nie był poddawany modyfikacjom. Dopiero w okresie baroku przepruto kilka nowożytnych okien i wymieniono strop w nawie, a w XIX wieku strop nawy pokryto malowidłami.
Architektura
Kościół wzniesiony został na wzgórzu we wschodniej części wsi. Usytuowano go pośrodku ogrodzonego terenu cmentarza, który otoczono ziemnym wałem, murem o grubości 0,9 metra i przekopem. Świątynię wzniesiono z łamanego kamienia, przy wykorzystaniu większych bloków do wzmocnienia narożników i uformowania ościeży okiennych i drzwiowych. Otrzymała ona w planie formę prostokąta (6,7 x 11,4 metra) z węższym i krótkim prezbiterium po stronie wschodniej, które także otrzymało kształt czworoboku (4 x 5,7 metra). Na początku XV wieku po jego północnej stronie dostawiona została zakrystia.
Wejście do nawy umieszczono w prostej fasadzie zachodniej, poniżej trójkątnego szczytu. Portal ten otrzymał formę ostrołukową, profilowaną, z możliwością blokowania ryglem osadzanym w otworze w murze. Podobny portal umieszczono w południowej ścianie nawy. Oświetlenie kościoła zapewniały niewielkie ostrołukowe okna, w prezbiterium zwieńczone trójliściami. Trójlistnym maswerkiem wypełnione było też okrągłe okno osadzone w zachodniej ścianie szczytowej.
Wewnątrz prezbiterium zwieńczono sklepieniem krzyżowo – żebrowym, z masywnymi żebrami o profilu klinowym. Nawa natomiast przykryta została jedynie płaskim, drewnianym stropem lub co bardziej prawdopodobne z powodu zachodniego okna w ścianie szczytowej – otwartą więźbą dachową. Ewentualnie nad nawą funkcjonować mogła drewniana kolebka, na co znów wskazywałoby przejście w murze nad arkadą tęczy, sugerujące istnienie poddasza. W północnej ścianie prezbiterium wykuto gotyckie sakramentarium, skrytkę na kościelne precjoza z krzyżem wyrzeźbionym w tympanonie. Po południowej stronie nawy znalazła się zaś murowana półkulista kropielnica. Z prezbiterium do zakrystii prowadziły gotyckie drzwi z okuciami z 1400 roku.
Całe wnętrze kościoła pierwotnie pokrywały malowidła ścienne. W nawie po stronie północnej przedstawiony został św. Jerzy w walce ze smokiem, św. Krzysztof i męczeństwo św. Erazma, a na wschodniej ścianie statek z dwunastoma apostołami i wieżą. Po prawej stronie ukazano śmierć i wniebowstąpienie Matki Boskiej podczas gdy poziom okien ozdobiono serią świętych, przerwanych przez scenę Ukrzyżowania Chrystusa i Sąd Ostateczny. W prezbiterium przedstawione zostały cztery postacie męskie bez aureoli.
Stan obecny
Kościół w Řečicach to dziś jeden z najlepiej zachowanych w regionie budynków wczesnogotyckich. Niestety ze średniowieczną bryłą kolidują przekształcone w okresie nowożytnym niektóre z okien, powiększone i zamknięte łukami odcinkowymi (po jednym w południowej ścianie nawy i prezbiterium). Oprócz pierwotnych detali architektonicznych takich jak portale, ościeża okienne, sklepienie w prezbiterium, fragmentarycznie przetrwały wewnątrz ścienne polichromie z XIV wieku, gotyckie sakramentarium, czy kropielnica.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Fišera Z., Opevněné kostely: v Čechách, na Moravě a ve Slezsku, t. 2, Praha 2015.
Líbal D., Katalog gotické architektury v České republice do husitských válek, Praha 2001.
Sommer J., K původní podobě gotických kostelů v Řečici a v Dolním Městě, „Průzkumy památek”, roč. 3, č. 2, 1996.
Soukup J., Valchár J., Soupis památek historických a uměleckých v politickém okresu Ledečském. Edice nedokončeného rukopisu. Soupis 54 (Ledeč), Praha 2010.
Umělecké památky Čech, red. E.Poche, t. III, Praha 1980.