Historia
Zamek został zbudowany w XIII wieku, prawdopodobnie jako siedziba rodu Markvarticów. Najstarsza informacja o Ralsku z 1339 roku (w literaturze podawana jest również data 1380) pojawia się w przydomku Heřmana, nie ma jednak pewności czy dotyczy wcześniejszego dworu na podgrodziu, czy ukształtowanego już, murowanego zamku na wzgórzu. Z pewnością zamek istniał już pod koniec XIV stulecia, gdy był własnością Jana z Vartemberka i Ralska, który włączył go do systemu swych warowni, aby chronić i kontrolować szlaki handlowe. Vartemberkowie należeli do czołowej szlachty czeskiej okresu panowania Przemyślidów, a później Luksemburgów.
W okresie wojen husyckich Jan z Vartemberka stał po stronie katolickiej w związku z czym w 1427 roku Ralsko było bezskutecznie oblegane przez buntowników. Powodzenie przyniósł im dopiero drugi atak z 1435 roku. Po wojnach husyckich zamek często zmieniał właścicieli i stopniowo tracił na znaczeniu, zapewne z powodu swego niedostępnego położenia. W 1505 roku został opisany jako opuszczony.
Architektura
Zamek zbudowano na wysokim bazaltowym, skalistym grzbiecie o wysokości 694 metrów n.p.m. Górę od okolicznych wzgórz rozdzielały doliny, w które opadały jej strome zbocza. Zabudowania wzniesiono w najwyższym miejscu, na spłaszczonym szczycie mającym z zachodu na wschód długość około 50 metrów. W najszerszym, północno – wschodnim miejscu zamek miał jedynie około 30 metrów szerokości. Droga dojazdowa do zamku została poprowadzona tak, że połowę jej biegu osadzono w bazaltowej skale około 20 metrów poniżej południowej części założenia, pod którym wdrapywała się ku wschodniej stronie zamku. Osiągając północną krawędź góry droga zakręcała. W miejscu tym zamek chroniony był masywnym murem tarczowym o grubości około 5,6 metra. Pod nim trzeba było przejść na stronę północno – zachodnią i zakręcić przy zaokrąglonym krańcu muru, gdzie znajdowała się brama na pierwszy dziedziniec. Od tamtego miejsca południową część zamku oddzielały jeszcze dwie inne poprzeczne mury z bramami. Tam na samym południowym krańcu zamku znajdowała się XIV-wieczna czworoboczna wieża główna, dostępna jedynie przez wąskie przejście między skałami o szerokości zaledwie 1 metra. Pomiędzy nią a drugą, nieco mniejszą wieżą po stronie północnej być może znajdował się niewielki budynek mieszkalny. Zapotrzebowanie mieszkańców w wodę zapewniał wykuty w skale zbiornik.
Wieża południowa została wzniesiona na planie kwadratu o boku długości 9,5 metra. Wejście do niej znajdowało się w przyziemiu, skąd drewniane schody, prawdopodobnie drabinowe, prowadziły do strażnicy na pierwszym piętrze. Pomieszczenie to było ogrzewane kominkiem, zaopatrzone w południowy wykusz latrynowy i oświetlane oknem od północy. Podobnie jak wyższe kondygnacje przyziemie przykryte było płaskim, belkowanym stropem. Na drugie piętro wieży prowadził zwodzony mostek, przerzucony przez ponad 5 metrowej szerokości przestrzeń i prowadzący na koronę muru obronnego, który zamykał mały dziedziniec przed drugą, nieco mniejszą wieżą.
Wieża północna także została zbudowana na planie kwadratu, lecz o boku długości około 7,5 metra. Jej naroża (podobnie jak większej wieży) wzmocniono dużymi kamiennymi blokami. Usytuowane wysoko na skale przyziemie oświetlane było z trzech stron wąskimi, rozglifionymi otworami strzelczymi. Wiadomo, iż na piętrze znajdował się wykusz, a poszczególne kondygnacje porozdzielane były płaskimi, drewnianymi stropami. Dziedziniec przed nią był podzielony na dwie części: zachodnią niższą i wyższą wschodnią, która sąsiadowała bezpośrednio z mniejszą wieżą.
Zamek nie był wygodną rezydencją mieszkalną, jego powierzchnia nie pozwalała także na pomieszczenie większej ilości pomocniczej zabudowy gospodarczej. Było to założenie mające zapewnić jak największe bezpieczeństwo, między innymi dlatego droga wjazdowa do zamku została poprowadzona naokoło i pod nadzorem masywnego muru tarczowego. Jego południową część można było chronić z obu wież i z korony muru otaczającego dziedziniec. Północna część muru pozostawiała jedynie wąską, zaledwie 2-metrową ścieżkę na skraju urwiska
Stan obecny
Do dnia dzisiejszego w najlepszym stanie zachowała się większa z dwóch wież. Druga, północna widoczna jest jedynie na poziomie murów przyziemia i częściowo piętra. Widoczne są również relikty murów obronnych zamku. Do Ralska wiedzie z miasteczka Mimoň, przez pobliskie skały Vranov, czerwony szlak turystyczny. Z Pertoltic pod Ralskem dostać się można do zamku żółtym szlakiem turystycznym.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Durdík T., Ilustrovaná encyklopedie českých hradů, Praha 2009.
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Severní Čechy, t. III, red. Z.Fiala, Praha 1984.
Menclová D., České hrady, Praha 1972.