Historia
Kościół św. Jana Chrzciciela na Prádle zbudowany został w pierwszej połowie XII wieku. Być może związana była z nim wzmianka kanonika wyszehradzkiego z 1142 roku, który zapisał, że w jakimś kościele św. Jana na podgrodziu schronienie znalazły benedyktynki z bazyliki św. Jerzego, spalonej podczas oblegania zamku praskiego przez wojska Konrada II Znojemskiego (jednakowoż kronikarz mógł mieć na myśli kościół św. Jana Chrzciciela v Oboře).
Około 1240 roku kościół św. Jana przebudowano w stylu późnoromańskim. Przed 1300 rokiem stał się on budowlą parafialną podpraskiej wsi Újezd, dzięki czemu prawdopodobnie powiększono go o gotyckie prezbiterium. Kolejne prace budowlane prowadzono w późniejszym okresie średniowiecza, gdy podwyższono wysokość dachu nawy i ozdobiono wnętrze malowidłami.
W latach 1641 – 1644 wnętrze kościoła przekształcono w stylistyce renesansowej, natomiast na początku XVIII wieku całą budowlę przebudowano w stylu barokowym. Podczas reform józefińskich w 1784 roku kościół przestał funkcjonować i został sprzedany. Od tamtego momentu służył jako magazyn i pralnia, co nadało mu współczesną nazwę (na Prádle). W latach 1935–1939 zaadaptowano go ponownie do celów liturgicznych.
Architektura
Kościół zbudowany został na terenie podpraskiej wsi Újezd, na zachodnim brzegu Wełtawy, pośród nielicznych budynków z wieloma dziedzińcami i ogrodami, w pobliżu cmentarza oraz młynów wodnych. W obręb miasta włączony został w połowie XIV wieku, wraz z budową murów obronnych które połączyły część Újezdu z dzielnicą Malá Strana.
Kościół w okresie późnoromańskim posiadał prostokątną w planie nawę o wymiarach 9,5 x 7 metrów, połączoną z prezbiterium o nieznanym kształcie, orientowanym w stronę wschodnią. Nawę wzniesiono z kamienia łamanego, w narożnikach wzmacnianego ciosami. Jej oświetlenie zapewniały od południa dwa wysoko przebite, szczelinowe okna o obustronnych rozglifieniach, osadzone w półkoliście zamkniętych wnękach. Od strony północnej, zgodnie ze średniowieczną tradycją budowlaną, okien nie umieszczono. Wejście znajdowało się z zachodniej strony. Wewnątrz nietypowo wschodnia część nawy przykryta była kolebką, a pozostała część stropem. Nad częścią podsklepioną mogła się znajdować niewielka wieża, spoczywająca na dwóch arkadach.
Prezbiterium w okresie gotyku zostało przebudowane na wielobocznie zamknięte, z dużo cieńszymi murami od ścian romańskich, ale pozbawione przypór. Ponadto w późniejszym okresie średniowiecza podniesiono dwuspadowy dach nawy, osadzając go na wysokim, trójkątnym szczycie zachodnim. Prawdopodobnie w tym samym okresie wnętrze kościoła pokryte zostało ściennymi polichromiami. Wnętrze gotyckiego prezbiterium przykryte było sklepieniem żebrowym.
Stan obecny
Kościół przetrwał do czasów współczesnych w formie otrzymanej na skutek nowożytnych przekształceń, które od północy przysłoniły średniowieczną bryłę barokowym oratorium i klatką schodową. Przekształcone zostały też okno i portal w fasadzie zachodniej oraz okna w gotyckim prezbiterium. Oryginalne, późnoromańskie pozostały dwa okna w południowej ścianie nawy, na której wewnętrznej elewacji znajdują się pozostałości fresków z około połowy XIV wieku. W południowej ścianie prezbiterium dojrzeć można częściowo rekonstruowane romańskie sedilia oraz pozostałości służki najstarszego prezbiterium.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Dragoun Z., Praha 885-1310. Kapitoly o románské a raně gotické architektuře, Praha 2002.
Umělecké památky Prahy. Malá Strana, red. P.Vlček, Praha 1999.