Poříčí nad Sázavou – kościół św Piotra i Pawła

Historia

   Kościół św. Piotra i Pawła prawdopodobnie został wzniesiony na przełomie XI i XII wieku lub około połowy XII wieku. Czasem fundację tą przypisuje się Vitkovi, stolnikowi króla Władysława II Przemyślidy. W 1677 roku przeprowadzono renowację kościoła w trakcie której niestety przebito nowe duże okno i portal zachodni.

Architektura

   Kościół wzniesiono jako romańską budowlę jednonawową z półkolistą apsydą po stronie wschodniej i czworoboczną wieżą na osi fasady zachodniej. Ta ostatnia na poziomie dwóch najwyższych kondygnacji przebita została z każdej strony dwoma dwudzielnymi przeźroczami, z których dolne były nieco niższe od górnych. Różniły się także kapitelami środkowych słupków, w przekroju półkolistymi i trójkątnymi. Ściany nawy oraz apsydy przebito typowymi dla okresu romańskiego małymi oknami o półkolistych zamknięciach i obustronnym rozglifieniu.
   Wewnątrz zachodniej części nawy znajdowała się empora, wsparta na dwóch arkadach, spływających na osiowo usytuowany filar i zwieńczona dwoma polami sklepienia krzyżowego. Przyziemie wieży połączono portalem z nawą. Jego wnętrze było  ciasne, sklepione kolebkowo i oświetlane jedynie pojedynczym szczelinowym otworem. Piętro wieży także był sklepione i połączone z emporą. W jego północnej ścianie znajdował się portal prowadzący na wysokości 3 metrów na zewnątrz. Na wyższe kondygnacje wieży prawdopodobnie dostawano się za pomocą drabiny. Nawa pierwotnie zwieńczona była płaskim drewnianym stropem, a apsyda konchą.

Stan obecny

   Kościół zachował do dnia dzisiejszego romański charakter, wraz z pierwotną bryłą, układem i niektórymi detalami architektonicznymi. Przekształcenia nowożytne spowodowały powiększenie dwóch okien nawy (po jednym od północy i południa) oraz przebicie portalu zachodniego w wieży. Zamurowany został także jej portal północny choć jest dziś nadal wyraźnie widoczny. Wnętrze kościoła uległo częściowej barokizacji.

pokaż zabytek na mapie

powrót do indeksu alfabetycznego

bibliografia:
Podlaha A., Soupis památek historických a uměleckých v Království českém, ročník 35. Politický okres benešovsý, Praha 1911.

Tomaszewski A., Romańskie kościoły z emporami zachodnimi na obszarze Polski, Czech i Węgier, Wrocław 1974.
Umělecké památky Čech, red. E.Poche, t. III, Praha 1980.