Historia
Pořešín został zbudowany pod koniec XIII lub na początku XIV wieku przez przybyły z Moraw ród Bavorov ze Strakonic, co wyjaśniałoby rzadko spotykaną na terenie Czech bezwieżową formę architektoniczną zamku (chyba że przyjąć istnienie bergfriedu). Pierwsza informacja pisana o nim pochodzi z 1312 roku, kiedy to na miejsce pierwotnego burgrabiego Jana z Vracova przyszedł Přibek z Pořešína. Zamek nie był więc rezydencją mieszkalną rodu Bavorov, ale służył jako centrum administracyjne dóbr, powierzanych w zarząd burgrabiom. W 1315 roku właściciel zamku, Bavor III ze Strakonic dokonał wymiany z Vernéřem, Rackem i Přibíkem z Vítějovic w zamian za majątek w Vítějovicach. Potomkowie nowych właścicieli posiadali zamek aż do wymarcia w 1423 roku. Po nich przejął go wówczas możny Oldřich z Rožmberka. Prawdopodobnie z obawy przed zajęciem przez husytów, w 1434 roku Oldřich nakazał zniszczenie zamku. W 1457 roku Pořešín był już opisywany jako opuszczony.
Architektura
Zamek wzniesiono na wąskim i podłużnym oraz stromym cyplu nad rzeką Wełtawą, płynącą pod wschodnimi zboczami. Taka forma terenu umożliwiała poprowadzenie drogi dojazdowej jedynie od strony zachodniej. Zabezpieczono ją aż trzema poprzecznymi przekopami, oddzielającymi od zamku górnego dwa podzamcza. Wjazd na teren pierwszego z nich znajdował się w czworobocznej wieży bramnej (lub przybramnej) usytuowanej w pobliżu południowo-zachodniego rogu, prawie trapezowego, wąskiego dziedzińca. Wieża miała dość cienkie mury i pomieszczenie na piętrze ocieplane drewnianą okładziną, oświetlane pojedynczym oknem od południowego – zachodu. Poza nią jedyna zabudowa zewnętrznego podzamcza mogła znajdować się w szerszej części południowej.
Wjazd na teren drugiego, wewnętrznego podzamcza usytuowano po stronie północnej, tak by trzeba było przebyć całą długość podzamcza zewnętrznego. Prowadził do niej drewniany most, zapewne w części zwodzony, przerzucony ponad poprzecznym rowem i dochodzący do czworobocznej, wysuniętej przed lico murów wieży bramnej. Mury obronne wewnętrznego podzamcza łączyły się z obwarowaniami zamku górnego, dzięki czemu zabezpieczono boczne strony trzeciego przekopu, uniemożliwiając potencjalnym napastnikom wniknięcie do fosy. Być może południowy fragment obwarowań wewnętrznego podzamcza wysunięty był półkolistym łukiem, co umożliwiałoby flankowy ostrzał przedpola. Jedyną zabudową tej części był położony na południe od bramy budynek, prawdopodobnie o lżejszej konstrukcji drewniano – szachulcowej. Mógł on służyć jako stajnie.
Mur obronny zamku górnego ukształtowano na nieregularny ośmiokąt, dostosowany do kształtu nadrzecznego cypla. Prawdopodobnie jego najstarszym i najważniejszym obiektem był prostokątny pałac, przystawiony do wewnętrznej ściany południowego muru. Był to trzykondygnacyjny dom z przyziemiem podzielonym poprzeczną ścianką działową na dwa pomieszczenia. Pierwsze piętro dostępne było po zewnętrznym, drewnianym ganku. W jego wschodnim pomieszczeniu znajdował się narożny kominek. Również drugie piętro miało bezpośrednie wejście z zewnętrznego ganku, jednak w odróżnieniu od dolnych kondygnacji podzielono je szachulcowymi ścianami na kilka mniejszych pomieszczeń.
W drugiej fazie rozwoju na dziedzińcu zamku górnego dobudowano więcej prostokątnych budynków, dostawionych do ścian murów obronnych, pozostawiając wolną przestrzeń jedynie na północy. Prawdopodobnie w tym okresie północną część obwarowań, z powodu obawy przed obsunięciem, wzmocniono potężną przyporą. Problemy ze statyką mogły również wynikać z tego, iż całość murów obwodowych wówczas podwyższono. W koronie zwieńczone były one gankiem przeznaczonym dla straży i obrońców. Po stronie północnej, w pobliżu bramy wjazdowej mur został częściowo zburzony, a nowy wzniesiono bliżej przekopu. Pomiędzy starymi a nowymi ścianami powstała osobliwa załamana przestrzeń, którą na późniejszym etapie włączono w zabudowę przedbramia, wysuniętego w stronę fosy.
Być może w XIV wieku zamek górny broniony był również cylindryczną wieżą o funkcji bergfriedu. Według T. Durdíka został on w pierwszej połowie XV wieku rozebrany do połowy wysokości i włączony w obwód murów obronnych, których koronę zwieńczono drewnianym bądź szachulcowym, krytym gankiem.
Stan obecny
Obecnie zamek znajduje się w postaci słabo zachowanej ruiny. W najlepszym stanie widoczne są relikty dawnego południowego pałacu z trzema zachowanymi ścianami obwodowymi aż do wysokości pierwszego piętra. W narożu nadal widoczne są pozostałości kominka. Fragmenty murów widoczne są również po stronie północnej dawnego zamku górnego i na terenie wewnętrznego podzamcza. Wstęp na teren zamku jest wolny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Durdík T., Ilustrovaná encyklopedie českých hradů, Praha 2009.
Durdík T., Ilustrovaná encyklopedie českých hradů, Dodatky 2, Praha 2005.
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Jižní Čechy, t. V, red. Z.Fiala, Praha 1986.
Menclová D., České hrady, Praha 1972.