Historia
Zamek wzniesiono prawdopodobnie na przełomie XII i XIII stulecia lub w pierwszej połowie XIII wieku, z fundacji szlacheckiego rodu z Neippergu (Neubergu), jako strażnicę na szlaku z Aš do saskiej Elstery. Już w 1143 roku z Neuberga pisał się niejaki Albrecht, jednak pierwsza bezpośrednia pisemna wzmianka o zamku pochodzi z 1288 roku, kiedy to po śmierci innego Albrechta z Neuberga, cesarz Rudolf przekazał warownię panom z Plavna w zamian za ich wojskową pomoc. Ci wkrótce jednak zwrócili go Neubergom. W 1331 roku Albrecht III z Neuberga przyjął zamek jako lenno Korony czeskiej od Jana Luksemburskiego.
W XIV wieku zamek został uszkodzony przez wojska króla Karola IV, zmuszonego do oblężenia, jako iż właściciele Neubergu wykorzystywali strategiczne położenie zamku w pobliżu szlaków handlowych do Saksonii, trudniąc się napaściami i rabunkami. W 1395 roku Neuberg został przejęty przez Conrada z Zedtwitz, który poślubił Jadwigę z Neubergu.
Pod koniec panowania Karola IV i w okresie rządów Wacława IV na okolicznych ważnych szlakach handlowych ponownie rozplenił się rabunek, dokonywany przez miejscowych rycerzy i związanych z nimi mieszczan. Wśród przywódców tych zbójników byli niektórzy z Neubergów, zwłaszcza Fridrich oraz jego krewni z Aš i saskiej Elstery, prowadzący wojnę z Chebem, szczególnie zaostrzoną w latach 1374–1382. W 1422 Zygmunt Luksemburczyk zwolnił Zedtwitzów z Neubergu z podatków celnych na rzecz miasta Cheb, prawdopodobnie jako podziękowanie za nie przyłączenie się do ruchu husyckiego. Zakończyło to ciągnące się od pierwszej połowy XIV wieku spory finansowe panów z Neuberga z chebską radą miejską.
Od czasów wojen husyckich związki Zedtwitzów z Koroną czeską ulegały stopniowemu rozluźnieniu. Proces ten nasilił się w XVI wieku, kiedy to zamek Neuberg funkcjonował jako główna siedziba rodu Zedtwitzów w regionie Aš. Rolę tą pełnił aż do wielkiego pożaru z 1610 roku, po którym zniszczona ruina została opuszczona. Ród Zedtwitzów podzielił się wówczas na mniejsze gałęzie, a ich członkowie zaczęli mieszkać w wygodniejszych, renesansowych rezydencjach.
Architektura
Zamek usytuowano na skalistym cyplu górującym nad Ašskim strumieniem, bezpośrednio nad wsią Podhradí. Jego głównym elementem była smukła cylindryczna wieża osadzona na czworobocznym cokole, o wysokości około około 30 metrów, średnicy 6 metrów i grubości murów w dolnej części wynoszącej 2,45 metra. Posiadała cztery kondygnacje i wejście na wysokości 8 metrów, prowadzące do ciasnego, okrągłego pomieszczenia. W jego sklepieniu wąski otwór prowadził na wyższe piętro, gdzie znajdowało się większe pomieszczenie z rozglifionym otworem strzelczym. Kondygnacja ta miała strop drewniany. Kolejne, sklepione piętro także zaopatrzono w otwór strzelczy i mały otwór prowadzący przez drabinę na górę. Najwyższe piętro zajmowała okrągła komora z pięcioma otworami obserwacyjnymi. U podnóża wieży znajdowała się bliżej nie rozpoznana zabudowa mieszkalna, wzniesiona w technice opus spicatum oraz późniejsze zabudowania dostawione w XIV wieku. Po stronie zachodniej rozciągało się obszerne podzamcze.
Stan obecny
Cylindryczna wieża zachowała się do dnia dzisiejszego do wysokości około 22 metrów. Ponadto widoczne są mniejsze fragmenty murów obronnych i zabudowy mieszkalnej, stojących obok ruin nowożytnego pałacu. Wnętrze wieży nie jest udostępnione do zwiedzania, lecz wstęp na teren zamku jest wolny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Durdík T., Ilustrovaná encyklopedie českých hradů, Praha 2009.
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Západní Čechy, t. IV, red. Z.Fiala, Praha 1985.