Historia
Kamienny most w Písku został wzniesiony z inicjatywy króla Przemysła Ottokara II w drugiej połowie XIII wieku, być może około lat 1263 – 1265, jako część tzw. Złotego Szlaku (zwanego też Solnym, Pasawskim lub Czeskim) łączącego ziemie Czech, a dalej region Bałtyku z dorzeczem Dunaju. Jedna z teorii dotyczącej jego budowy podaje, iż rzeka Otava została tymczasowo skierowana na lewe koryto, a most został wzniesiony w suchej odnodze, dzięki czemu wykopano solidne fundamenty.
Pierwsze pisemne wzmianki o moście pojawiły się w 1348 i 1351 roku, kiedy to król Karol IV zarządził, iż grzywny zbierane w mieście muszą być przeznaczane na jego utrzymanie. W 1687 roku nad centralnym łukiem mostu wzniesiono krzyż, a w XVIII wieku most ozdobiono barokowymi posągami. By je ustawić potrzebna była adaptacja i rozbudowa oryginalnych filarów mostu. W 1768 roku w trakcie powodzi zniszczeniu uległa jedna z dwóch wież, które pierwotnie zabezpieczały przeprawę po obu stronach mostu. Drugą celowo rozebrano w 1825 roku by ułatwić ruch. W latach 1994-1996 przeprowadzono gruntowną renowację zabytku, prawdopodobnie dzięki której przetrwał on wielką powódź z 2002 roku.
Architektura
Most wzniesiony został po północno – zachodniej stronie średniowiecznego miasta, w bliskim sąsiedztwie bramy Praskiej. Jako że pierwotnie wychodził on nieco bardziej na prawym (miejskim) brzegu, droga ku miastu musiała ostro skręcać by osiągnąć bramę. Takie usytuowanie najpewniej było zamierzone, by ułatwić obronę miejskich murów obronnych i móc prowadzić ogień flankowy.
Písecki most otrzymał około 100 metrów długości i 6,2 metra szerokości. Utworzony na nim przejazd niesiony był pierwotnie przez osiem półokrągłych arkad o rozpiętości 7 – 8,2 metra, osadzonych na wysokości około 6 metrów nad poziomem wody na kamiennych filarach i ostrogach łamiących nurt rzeki. W jego przedpiersiu umieszczono liczne odpływy pozwalające na pozbywanie się nadmiaru wody deszczowej z nawierzchni przejazdu, rozmieszczone po jednym z obu stron każdego przęsła, tuż nad arkadą.
Pierwotnie most pozbawiony był dekoracji rzeźbiarskich, a także wzmocniony przy obu wjazdach czworobocznymi wieżami czy też budynkami bramnymi. Lewobrzeżna brama stała na końcu mostu, nad ostatnim filarem, podobnie umieszczona była brama prawobrzeżna po przeciwnej, wschodniej stronie. Ta druga choć wydawałaby się zbyteczna z racji pobliskich obwarowań miasta, z pewnością dodawała całemu założeniu symetrii i bardziej efektownego wyglądu.
Stan obecny
Kamienny most jest najstarszym tego rodzaju zabytkiem na terenie Czech i jednym z najstarszych w całej Europie Środkowej, choć na przestrzeni wieków przeszedł liczne naprawy i modernizacje, związane zwłaszcza z licznymi powodziami. Największą zmianą była odbudowa dwóch arkad przy lewym brzegu po ich zniszczeniu w 1767 roku, kiedy to zastąpione zostały jednym dłuższym łukiem segmentowym i fragmentem pełnego muru. Przez to most jest dziś dłuższy o niecałe 10 metrów, choć badania archeologiczne wykazały, iż z drugiej strony pierwotnie był on nieco dłuższy na prawym brzegu. Nie zachowała się także żadna z dwóch wież bramnych ochraniających wjazd na niego. Obecnie most po odrestaurowaniu został wyłączony z ruchu samochodowego i jest dostępny wyłącznie dla pieszych.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Kuthan J., Česká architektura v době posledních Přemyslovců, Vimperk 1994.
Razím V., Středověká opevnění českých měst. Katalog Čechy, Praha 2020.
Soukup J., Soupis památek historických a uměleckých v Království českém, ročník 33. Politický okres písecký, Praha 1910.
Umělecké památky Čech, red. E.Poche, t. III, Praha 1980.