Historia
Perštejn został wzniesiony w drugiej połowie XIII wieku przez panów z Šumburka lub przez ich krewnego Boreša z Rýzmburka, od którego mogłaby pochodzić pierwotna nazwa zamku – Borschenstein, czy też Borssenstein. Pewne wskazanie budowniczego jest trudne z powodu niewielkiej różnicy czasu pomiędzy śmiercią Boreša w 1277 roku, a przybyciem rodu z Šumburka w okolice Kadania. Pierwsza pisemna wzmianka o jego istnieniu pochodzi dopiero z 1344 roku, kiedy to był własnością Bedřicha z Šumburka. W 1352 Bedřich, Albert i Jetřich z Šumburka stali się lennikami Korony czeskiej. Ich majątki składały się wówczas z zamków Perštejn i Egerberk oraz miast Klášterec nad Ohří, Stráž nad Ohří, Prunéřov, Mikulovice i połowy Přísečnic.
W okresie wojen husyckich w związku z różnymi poglądami religijnymi doszło do rodzinnego sporu między kuzynami: Alešem z Šumburka i Vilémem z Šumburka. Konflikt chwilowo przygasł w 1431 roku, w związku z podziałem majątku rodowego: Aleš, który był zdecydowanym przeciwnikiem ruchu husyckiego, przejął Perštejn ze wszystkimi jego dobrami oraz połowę Přísečnic z prawem pobierania ceł, natomiast sprzyjający husytom Vilém otrzymał Klášterec nad Ohří, Kadaň i zbudował zamek Nový Šumburk. W 1446 roku z powodu kłopotów finansowych Aleš wszedł w związek lenny z saskim margrabią Fryderykiem, a niemiecki garnizon Perštejna zaczął pustoszyć okoliczne majątki panów wiernych czeskiemu, husyckiemu królowi Jerzemu z Podiebrad, w tym dobra jego kuzyna Viléma. Gdy Aleš zmarł w 1451 roku, panem na Perštejnie został opiekun jego nieletnich synów, Bedřich z Šumburka. Kontynuował on z równą zaciętością zbrojne wypady na swych politycznych i religijnych przeciwników. Kiedy jednak złamał zawieszenie broni wynegocjowane między Jerzym z Podiebradów a Sasami, Perštejn jeszcze w tym samym roku stał się celem odwetowej wyprawy. Oddziały dowodzone przez doświadczonego hejtmana husyckiego Jakoubka z Vřesovic, Jana Calty z Kamennej Hory, Aleša i Petra ze Šternberka, wspierane oddziałami miast Louny i Žatec, obległy Perštejn i po pięciomiesięcznej blokadzie zmusiły załogę zamku do poddania się. Zamek został poważnie uszkodzony w trakcie walk i miał zostać później zburzony, lecz ostatecznie do tego nie doszło. Bedřich nigdy nie wybaczył królowi tej porażki i w latach 1468-1469 był jednym z przywódców krucjaty przeciwko Czechom i Jerzemu z Podiebrad, zakończonej klęską w bitwie pod Vilémovem.
Šumburkowie odbudowali Perštejn i mieszkali w nim do 1508 roku. W roku tym sprzedali majątek Albrechtovi z Kolovrat, a ten wkrótce Oplovi z Fictumu. Co prawda w 1512 roku zamek został zwolniony z obowiązku lennego, lecz już w 1537 roku opisywany był jako opuszczony. Prawdopodobnie porzucono go na rzecz nowszych, bardziej wygodnych, renesansowych rezydencji.
Architektura
Zamek wzniesiono na szczycie wzgórza, dzięki któremu w swej ostatecznej formie uzyskał on kształt zbliżony w planie do trójkąta. Rdzeń zamku zajmował najwyższą, zachodnią część, utworzoną przez zaokrąglony obwód murów z dostawionymi po wewnętrznej stronie ścian budynkami oraz czworoboczny dom po przeciwnej stronie wydłużonego dziedzińca. Obok nich po wschodniej stronie usytuowano cylindryczną wieżę główną – bergfried o średnicy 9,7 metra i grubości murów wnoszącej 3 metry. Bliskość do rdzenia zamku zdawała się umożliwiać bezpośrednie ich połączenie, najprawdopodobniej przez nadwieszaną kładkę z mostem zwodzonym. Wieża górowała nad położonym niżej podzamczem i północną bramą wjazdową do zamku. Sama połączona była z murami środkowej części zamku, wydzielającymi niewielki parcham. W wąskiej przestrzeni między wieżą a rdzeniem zachowała się prowadząca do niego niewielka furta.
Zarówno bezwieżowy rdzeń zamku jak i część z bergfriedem otoczona była od północy, południa i wschodu zewnętrznymi obwarowaniami, strona zachodnia graniczyła natomiast ze stromymi stokami wzgórza. Zewnętrzne obwarowania podzamcza składały się z czworobocznej otwartej od strony dziedzińca wieży po stronie zachodniej oraz dwóch mniejszych czworobocznych baszt po stronie północnej, zapewniających wraz z krótkim parchamem ochronę bramy wjazdowej. Zewnętrzną strefę obrony stanowiły dwa przekopy, przedzielone ziemnym wałem.
Stan obecny
Zamek zachował się w postaci klimatycznej, położonej na zalesionym wzgórzu ruiny. Widoczne są fragmenty murów obronnych, dobrze zachowanych zwłaszcza na terenie dawnego podzamcza, pół ściany wieży głównej oraz obwarowań ziemnych. Prowadzi do nich niebieski szlak turystyczny, a wstęp na teren zamku jest wolny. Na wzgórzu naprzeciwko zamku znajdują się pozostałości obozu wojsk oblegających zamek w 1451 roku.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Durdík T., Ilustrovaná encyklopedie českých hradů, Praha 2009.
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Severní Čechy, t. III, red. Z.Fiala, Praha 1984.
Menclová D., České hrady, Praha 1972