Opálka – zamek

Historia

   Wieża została wzniesiona przez Buška ze Strážova lub jego syna o tym samym imieniu w latach 80-tych XIV wieku. Pierwsza wzmianka pisemna o wieży pochodzi z 1392 roku, lecz w pierwszej połowie XV wieku nie pojawiają się żadne informacje o jej funkcjonowaniu. Dopiero w drugiej połowie XV stulecia wiadomo, iż należała do rycerzy z Dražovic i Opálki. Między 1476 a 1480 rokiem nabył ją Bedřich Škorně z Malonic, a przez kolejne sześćdziesiąt lat dzierżył ją jego syn. W latach 1538–1540 Opálke posiadała Alžběta z Pacova. Później, po jej śmierci, wieżę wraz z majątkiem posiadał mąż  Alžběty, Jan Tunkl z Brníčka. Po 1557 Opálka została odziedziczona przez Markéte ze Šternberka. Przez cały XVII i XVIII wiek liczni właściciele zamku zmieniali się dość często, aż po 1760 roku przestał być szlachecką rezydencją, a zaczął służyć jako mieszkanie dla urzędników miejscowego majątku. Po drugiej wojnie światowej zabytek został skonfiskowany i służył jako spółdzielnia rolnicza.

Architektura

   Niewielki zamek, typowy dla średniozamożnej czeskiej szlachty, założono na skraju wzniesienia, którego stoki stromo opadały od północy i zachodu. Tak ukształtowany teren tworzył tam wystarczające zabezpieczenie, natomiast od południa i wschodu musiano przekopać suchą fosę i usypać ziemny wał. Jako iż wjazd do zamku prowadził od południa, musiał on być pokonywany przez drewniany, zapewne zwodzony most przerzucany nad przekopem.
   Głównym elementem gotyckiego założenia była czworoboczna, co najmniej jednopiętrowa wieża o wymiarach u podstawy 12,5 x 10,5 metrów. Usytuowano ją na skalistym podłożu w zachodniej części dziedzińca, wyznaczonego przez obwód muru obronnego poprowadzonego po krawędzi wzgórza. Od strony północnej, zachodniej i południowej od muru dzieliło ją jedynie około 5 metrów. Wewnatrz wysokie przyziemie wieży i piętro zostały w trakcie późniejszych przekształceń zasklepione, wejście natomiast utworzono od strony wschodniej, czyli od strony dziedzińca. W południowo-zachodnim narożniku obwodu umieszczono czworoboczną wieżę o zaokrąglonym zewnętrznym narożniku, flankującą bramę wjazdową, a kolejna, otwarta od wewnątrz, najpewniej znajdował się po stronie wschodniej.
   W XVI wieku wieża została przebudowana na kuchnię, a wokół niej zbudowano parę skrzydeł mieszkalnych po stronie zachodniej, południowej i północnej, pozostawiając jedynie wschodnią część dziedzińca wolną od zabudowy. W trakcie tych prac zasypany został południowy przekop, a na jego miejscu wzniesiono renesansowy budynek, który pochłonął narożną wieżę i część muru obwodowego. Przez budynek ten wciąż prowadziła brama wjazdowa.

Stan obecny

   Wieża mieszkalna zachowała się do dnia dzisiejszego, choć jest ściśle otoczona XVI-wieczną i późniejszą nowożytną zabudową, która skutecznie zasłania jej widok. Obecnie znajduje się w rękach prywatnych właścicieli, którzy po latach zaniedbań podjęli się renowacji.

pokaż zabytek na mapie

powrót do indeksu alfabetycznego

bibliografia:
Anderle J., Brych V., Chotěbor P., Durdík T., Fišera Z., Procházka Z., Rykl M., Slavík J., Svoboda L., Úlovec J., Encyklopedie českých tvrzí, t. 2, Praha 2000.

Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Západní Čechy, t. IV, red. Z.Fiala, Praha 1985.
Menclová D., České hrady, Praha 1972.