Historia
W okolicach późniejszego kościoła św. Maurycego już w XI wieku funkcjonowała niewielka rotunda, a w XII wieku kamienny budynek, być może romańskie palatium, będące centralnym punktem wczesnośredniowiecznej, słowiańskiej osady. Pierwsza wzmianka o kościele św. Maurycego pochodzi z 1257 roku. Jego budowa przypisywana jest fundacji biskupa Brunona z Schauenburku, jednego z głównych doradców i dyplomatów królów czeskich: Wacława I, a następnie Przemysła Ottokara II. Patronat nad świątynią pełniła wówczas kapituła ołomuniecka.
W XIV wieku kościół był parokrotnie niszczony przez pożary, z których ostatni miał miejsce w 1398 roku. Z pewnością wpłynęło to na konieczność odbudowy, a w zasadzie wielkiej rozbudowy świątyni. Prace te rozpoczęto w 1412 roku od wzniesienia wieży północnej, a ukończono po prawie 80 latach, około 1490 roku. Na początku XVI wieku dokonano mniejszych modyfikacji, głównie w zachodniej części kościoła, gdzie między innymi południową wieżę zwieńczono ozdobnym krenelażem, wykonano portal w osi fasady i wieżyczkę z kręconą klatką schodową. W 1572 roku dodano jeszcze, już w stylistyce renesansu, północną kaplicę Edelmanna.
Pożar miasta z 1709 roku spowodował barokową renowację kościoła oraz dobudowanie w 1723 roku kruchty i wymianę wyposażenia wnętrza. W XVIII wieku dobudowano również barokową kaplicę loretańską z grobowcem rodziny Petrášów. Pod koniec XIX wieku kościół został poddany gruntownej renowacji, która na szczęście nie przyniosła zbyt radykalnych zmian wyglądu budowli.
Architektura
Kościół po późnogotyckiej przebudowie osiągnął formę dużej, trójnawowej budowli halowej o długości 42 metrów, szerokości 25 metrów i wysokości 22 metrów. Jego prezbiterium nie zostało wyodrębnione zewnętrznie z bryły, a każdą nawę po stronie wschodniej zamknięto wieloboczną apsydą. Fasadę zachodnią zwieńczono dwoma masywnymi, czworobocznymi wieżami, przy czym południowa jest większa i znacznie bardziej wysunięta z bryły kościoła. Stoi na planie regularnego kwadratu o wymiarach 12 x 12 metrów i osiąga wysokość 35 metrów. Elewacje południową, północną i wschodnią kościoła wzmocniono licznymi przyporami, zapewniającymi stabilność wysokich murów i wewnętrznych sklepień. Pomiędzy przyporami przeprute zostały duże, ostrołukowe okna zapewniające dobre oświetlenie przestronnemu wnętrzu. Po stronie północnej do kościoła dostawiono kruchtę, pięcioboczną, dwukondygnacyjną zakrystię oraz zaraz obok niej kolejną gotycką kruchtę, tzw. małą zakrystię. Gotycka kruchta osłoniła także wejście do kościoła po stronie południowej.
Wewnątrz kościoła zastosowano całą gamę różnorodnych sklepień. W nawach bocznych umieszczono kombinację wzorów sieci i gwiazdy, natomiast w nawie głównej trzy kolejne przęsła utworzyły sieć z charakterystycznym motywem rombów. We wschodniej części kościoła sklepienia przechodzą w gwiaździste, w zachodniej zastosowano głównie zwieńczenia krzyżowo – żebrowe. W północnej wieży, czyli w najstarszej części kościoła, w przyziemiu usytuowano kaplicę Świętej Trójcy. Jej przestrzeń została zwieńczona sklepieniem gwiaździstym, które uważa się za pochodzące z okresu przed husyckiego.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Fišera Z., Opevněné kostely: v Čechách, na Moravě a ve Slezsku, t. 2, Praha 2015.
Strona internetowa hrady.cz, Olomouc, kostel sv. Mořice.
Strona internetowa kralovskedilo.ktf.cuni.cz, Olomouc – Kostel sv. Mořice.
Strona internetowa wikipedia.org, Kostel svatého Mořice (Olomouc).