Historia
Kościół św. Filipa i Jakuba w Oldřichovie zbudowany został w drugiej połowie XIII wieku w stylistyce wczesnogotyckiej. Na przełomie trzeciej i czwartej ćwierci XIV wieku, przy udziale rožmberskiej strzechy budowlanej, przebudowano i powiększono jego prezbiterium oraz dobudowano zakrystię. Gotycką formę kościół zapewne w większości posiadał do pierwszej połowy XVIII wieku, kiedy to częściowo przekształcono nawę i wymieniono wyposażenie wnętrza na barokowe.
Architektura
Kościół założony został na pagórku w środkowej części wsi. W średniowieczu składał się z pojedynczej nawy na planie prostokąta, od strony wschodniej sąsiadującej z węższym, zamkniętym prostą ścianą prezbiterium, przy czym było ono w okresie gotyku powiększane, a pozostałości starszej budowli z grubszymi murami zostały wtopione w ścianę południową. Dodatkowo po północnej stronie umieszczona została niewielka zakrystia. Mury gotyckiego prezbiterium od strony zewnętrznej podparte zostały w narożnikach wysokimi, uskokowymi przyporami. Przy elewacji południowej rolę przypory pełnił fragment muru starszego prezbiterium. Niższa i pozbawiona sklepień nawa nie potrzebowała przypór, podobnie jak niewielka zakrystia.
Oświetlenie kościoła pierwotnie zapewniały bardzo wąskie okna szczelinowe, osadzone w rozglifionych wnękach o lancetowatych zwieńczeniach. W okresie pełnego gotyku w nawę i powiększone prezbiterium wprowadzono wyższe i szersze okna ostrołuczne, obustronnie rozglifione i wypełnione maswerkami o trójlistnych i czwórlistnych motywach. Niższe ale również udekorowane maswerkiem okno umieszczono też we wschodniej ścianie zakrystii. Nawa od strony północnej zgodnie ze średniowieczną tradycją budowlaną pozbawiona była okien. Wejście do nawy wiodło od południa, poprzez dwuramienny (siodłowy) portal o delikatnym profilowaniu trzema rowkami, wstawiony w trakcie przebudowy prezbiterium na miejscu starszego.
W środku nawę przykrywał drewniany strop, natomiast prezbiterium zwieńczono sklepieniem krzyżowo – żebrowym podzielonym na trzy prostokątne przęsła. Klinowe w przekroju, po bokach wyżłobione żebra osadzono na stożkowatych wspornikach przyściennych i spięto w miejscach przecięć zwornikami. W południowej ścianie prezbiterium osadzono prostokątne sedilia z parą trójlistnych maswerków rozdzielonych tarczą herbową. Po przeciwnej stronie usytuowano dwuramienny portal do zakrystii oraz prostokątną wnękę ścienną z profilowanym ościeżem i delikatnym reliefem krenelażu w nadprożu. Zakrystia przykryta została parą kwadratowych przęseł sklepienia krzyżowo – żebrowego, z prosto wyżłobionymi żebrami i stożkowatymi wspornikami.
Stan obecny
Kościół jest dziś budowlą łączącą elementy wczesnogotyckie (nawa) i konstrukcje z okresu dojrzałego gotyku (prezbiterium, zakrystia), przy częściowych modyfikacjach z czasów nowożytnych (szczyt zachodni, masywna wieżyczka na kalenicy dachu). W największym stopniu przekształcona została nawa, choć w jej ścianie południowej przetrwało jedno pierwotne okno oraz późniejszy portal wejściowy. W prezbiterium i zakrystii widoczne są maswerkowe okna z XIV wieku oraz sklepienia wraz ze wspornikami i zwornikami. Ponadto w prezbiterium zachowały się sedilia, wnęka ścienna i portal do zakrystii.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Líbal D., Katalog gotické architektury v České republice do husitských válek, Praha 2001.
Umělecké památky Čech, red. E.Poche, t. IV, Praha 1982.