Historia
Zamek Nový Světlov pod Bojkovicami został wzniesiony po 1481 roku, z inicjatywy braci Jaroslava i Ctibora z Landštejna, właścicieli okolicznych dóbr od około 1470 roku. Powodem podjęcia budowy Novego Světlova mogło być spustoszenia w czasie wojny czesko – węgierskiej starego zamku Světlov i jego zbytnie oddalenie od innych siedzib mieszkalnych i ośrodków gospodarczych. Prace budowlane nad późnogotyckim zamkiem zapewne trwały przez większość lat 80-tych XV wieku oraz początek lat 90-tych, gdy Ctibor zmienił pierwotny przydomek „z Landštejna”. Wpierw pisał się „z Bojkovic”, a po 1494 roku zaczął używać predykatu „z Novego Světlova”. Wtedy też zamek był już najpewniej gotowy do zamieszkania.
W 1516 roku od panów z Landštejnu zamek odkupił Burian, ostatni męski potomek rodu z Vlčnova. W połowie XVI wieku rozbudowę Novego Světlova przeprowadziła Kateřina z Vlčnova, córka Buriana, która wyszła za mąż za bogatego Adama z Lomnicy, właściciela majątku brumovskiego. Prace te zakończono prawdopodobnie około 1555 roku, a już od 1562 roku nowym właścicielem zamku zostali Tetourowie z Tetova, po tym gdy Kateřina przekazała Světlov swemu siostrzeńcowi, Bedřichowi z Tetova. Tetourowie do końca XVI stulecia prowadzili renesansowe przebudowy zamku, skupione głównie nad zabudową mieszkalną Světlova.
W 1605 roku zamek oparł się atakowi antyhabsburskich powstańców Stefana Bocskaya, lecz mimo tego nowy właściciel, František Serenyi, po 1614 roku postanowił wzmocnić obwarowania nowożytnymi fortyfikacjami bastionowymi. Doskonale sprawdziły się one pod koniec wojny trzydziestoletniej, gdy dwukrotnie – w 1645 i 1646 roku, odparto atak wojsk szwedzkich, a następnie w 1663 roku, kiedy to obroniono się przed najazdem turecko – tatarskim. Po raz ostatni zamek dał odpór napastnikom w latach 1703 – 1709, kiedy to obroniono się przed węgierskimi kurucami.
Rodzina Serenyi dzierżyła Nový Světlov do 1803 roku. Kolejną właścicielką była Zofia Haugvic z Biskupic, a od 1835 roku Henrietta Larisch-Mönnich. Z jej inicjatywy w latach 1846-1856 gotycko-renesansowy zamek został gruntownie przebudowany w neogotycki pałac. W 1948 roku Nový Světlov został przejęty przez państwo, ale w latach 90-tych XX wieku powrócił w ręce prywatne.
Architektura
Zamek usytuowano na krańcu wydłużonego wzgórza, górującego nad zbiegiem rzeki Olšavy i strumienia Kamenki (Koménki) po zachodniej stronie osady Bojkovice. Olšava podmywała zamkowe wzgórze od północy i w nieco dalszej odległości od zachodu. Kamenka przepływała wąską doliną po wschodniej stronie zamku. Na każdym z tych kierunków ku ciekom wodnym opadały wysokie i strome zbocza. Jedynie od południa cypel wzniesienia łączył się niewielką przełęczą z pozostałą częścią grzbietu. Tamtędy też poprowadzona została droga dojazdowa do zamku, zabezpieczona poprzecznym przekopem i ziemnym wałem.
Średniowieczny zamek posiadał w planie formę półokręgu o wymiarach 42 x 60 metrów, z prostym bokiem ustawionym nad skarpą po stronie północno – zachodniej, a półkolem masywnych murów obronnych o grubości 2 metrów, zwróconym w kierunku dogodniejszego terenu na przedpolu u czoła zamku. Nový Světlov, jako budowla późnogotycka, nie posiadał wieży o funkcji bergfriedu. Jego dominantę wysokościową tworzyć musiał rdzeń zabudowań mieszkalnych, być może posiadających formę wieżową. Dzieliły one przestrzeń zamku wewnątrz murów obronnych na dziedziniec wschodni oraz mniejszy dziedziniec zachodni, który pełnił rolę przedbramia. Mury obronne prawdopodobnie zwieńczone były zadaszonymi gankami straży, być może wzmacniały je narożne bartyzany, ale nie posiadały żadnych baszt lub wież.
Najstarszym budynkiem mieszkalnym był prostokątny, trzypiętrowy i trójprzestrzenny w przyziemiu dom. Około połowy XVI wieku ukończono budowę drugiego skrzydła, które przystawiono prostopadle do starszego po stronie północnej. Budynek ten posiadał w przyziemiu pięć sklepionych kolebkowo pomieszczeń usytuowanych w jednym trakcie. W tym czasie wzniesiono również czworoboczną wieżę bramną po stronie zachodniej, zapewniającą wjazd na teren mniejszego dziedzińca. W drugiej połowie XVI wieku zrównano wysokość obu budynków mieszkalnych, które zostały zwieńczone drewnianą nadbudową z galerią komunikacyjną.
Stan obecny
Zamek zachował się do czasów współczesnych, lecz niestety w wyniku XIX-wiecznej gruntownej przebudowy całkowicie zatracił gotyckie i renesansowe cechy stylistyczne. O pierwotnym wyglądzie świadczyć może jedynie ogólny układ budowli i poszczególne jej elementy, jak np. czworoboczna wieża bramna, czy dawne budynki mieszkalne, obecnie utrzymane całkowicie w stylistyce neogotyku i wtopione w zabudowę nowożytną. Obecnie pałac znajduje się w rękach prywatnych, funkcjonuje w nim hotel, restauracja i centrum konferencyjne.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Jižní Morava, t. I, red. Z.Fiala, Praha 1981.
Michálek L., Nový Světlov. Zámek nad Bojkovicemi východně od Uherského Brodu, Hukvaldy-Dobrá 2013.
Plaček M., Ilustrovaná encyklopedie moravských hradů, hrádků a tvrzí, Praha 2001.