Historia
W Mstěnicach już około połowy XIII wieku zbudowany został drewniano – ziemny gródek, który prawdopodobnie na początku XIV wieku został zastąpiony wieżą mieszkalną. W źródłach pisanych występuje po raz pierwszy w 1353 roku w przydomku Mikulaša z Mstěnic, brata Ctibora z Litovan. Ponownie zamek wspomniany został w 1392 roku po śmierci syna Mikulaša, Miloty, a przy sprzedaży majątku Hanušowi z Bohutic. W 1402 roku bezprawnie zawładną budowlą Vok młodszy z Holštejna, mąż córki Miloty, Katarzyny. Kolejny właściciel Jíri z Šebkovic od 1409 i Jan Dítě z Mstěnic od 1415 roku, trudnili się łupiestwem i napaściami. W trudnych czasach tuż przed wojnami husyckimi właściciele Mstěnic musieli liczyć się z odwetem, dlatego prawdopodobnie wzmocniono wówczas obwarowania zamku. Być może dzięki temu przetrwał on pierwszą połowę XV wieku, jednak koniec nastąpił niewiele później. Podczas kampanii węgierskiego króla Macieja Korwina w 1468 roku zamek został zdobyty i zniszczony. W 1490 roku opisywany był jako zrujnowany i opuszczony.
Architektura
Pierwotny gródek z XIII wieku zajmował owalny obszar o wymiarach 20×15 metrów, chroniony od łagodniejszej strony wzniesienia półokrągłym przekopem o szerokości 10-11 metrów i głębokości 2,5 metra. Jego dolna część wykuta była w skale, a boki dochodziły do stromych stoków dających ochronę od zachodu i północy. Ziemię i kamienie z przekopu wykorzystano do budowy wału, za którym znajdowała się druga fosa o szerokości 15 metrów i głębokości 4-5 metrów. Zabudowa wewnętrzna miała konstrukcję drewnianą i szachulcową na kamiennej podmurówce. Na wale zewnętrznym znajdowała się nietypowa, budowla wzniesiona z łamanego kamienia spajanego gliną o wymiarach 14,5 x 8 metrów z owalną przybudówką w narożniku południowo – zachodnim. Być może konstrukcja ta służyła jako budynek bramny.
Gródek został zastąpiony na początku XIV wieku czworoboczną wieżą wzniesioną u zbiegu dwóch potoków. Miała ona zewnętrzne wymiary u podstawy 10 x 8 metrów, a wewnętrzne 6,3 x 4,2 metra, co pozwala ją uznać za budowlę mieszkalną. Otaczał ją obwód murów o grubości 1,5 do 2 metrów, wyznaczający obszar o wielkości 28 x 28 metrów. Południowo – wschodni narożnik murów wzmocniono kolejną wieżą na rzucie kwadratu o boku 5,5 metra. Niewielką wieżę bramną umieszczono w kurtynie północnej. Dostać się do niej można było drewnianym mostem opadającym nad fosą o szerokości 10 metrów i głębokości 2,5 metra. Została ona wypełniona wodą dostarczaną z pobliskiego strumienia. Drugim budynkiem mieszkalnym był dwuprzestrzenny, podpiwniczony dom przy północno wschodniej części obwarowań, w pobliżu którego znajdowała się studnia.
Zewnętrzne fortyfikacje zamku zostały na przełomie XIV i XV wieku dodatkowo wzmocnione w sposób nietypowy dla tak małych założeń. Pierwsze z tych umocnień wzniesiono około 200 metrów na południowym – wschodzie na okrągłym pagórku o promieniu 10 metrów, sztucznie podwyższonym gliną wykopaną z jego dwóch fos: jednej o szerokości 7-9 metrów i głębokości 2,5 metra i drugiej o szerokości 10-12 metrów i głębokości 2 metrów. Sam kopiec ogrodzono pionowo ustawionymi palami oraz dodatkowym zasiekiem częstokołu w kształcie półksiężyca. Druga fortyfikacja była mniejsza i znajdowała się 250 metrów na południe od zamku. Owalny pagórek o wymiarach 13,5 x 12 metrów otaczała tam fosa o szerokości 4-5 metrów i głębokości 1 metra. Obwarowania te datuje się na koniec XIV wieku.
Stan obecny
Zamek nie zachował się do czasów współczesnych, widoczne są jedynie jego partie fundamentowe i relikty obwarowań ziemnych. Podobnie, w postaci ziemnych obwałowań, widoczne są dziś pozostałości XIII-wiecznego gródka. Wstęp na teren zamku i grodziska jest wolny, choć ten ostatni częściowo zarósł drzewami.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Jižní Morava, t. I, red. Z.Fiala, Praha 1981.
Plaček M., Ilustrovaná encyklopedie moravských hradů, hrádků a tvrzí, Praha 2001.