Historia
Najstarsza wzmianka o Malešovie sięga 1303 roku, kiedy to dzierżył go Přibyslav z Malešova. Nie ma pewności czy to on był budowniczym zamku, jednak jego budowę można datować na pierwszą połowę XIV wieku. Pierwsza pisemna informacja o zamku pojawiła się w 1359 roku, gdy Purkart z Maidburku sprzedawał go klasztorowi sedleckiemu. Ten nie dzierżył go zbyt długo, gdyż już w 1364 roku odsprzedał mieszczańskiej rodzinie Ruthardów z Kutnej Hory. Udało im się wkrótce przejść do stanu rycerskiego i włączyli Malešov do swego przydomka jako rodowe gniazdo. Spośród nich w 1403 roku pojawił się w źródłach niejaki Ruthard z Malešova, jednak już w latach 1411 – 1417 jako właściciel zamku występował Martin Kladný z Těchlovic. Obiecał on sprzedać go królowi Wacławowi IV, lecz na wypadek gdyby władca ostatecznie kupił inną twierdzę, Martin zezwolił na użytkowanie Malešova królowi lub jego urzędnikom.
W okresie wojen husyckich, w 1421 roku pod zamek podszedł hejtman Jan Hvězda z Vicemilic, który po pięciu dniach oblężenia zdobył malesovicką warownię. W 1424 roku w pobliżu zamku doszło do bitwy pod Malešovem w której Jan Žižka pokonał prażan. Po tym wydarzeniu nowym właścicielem warowni został husyta Beneš z Hustířan i Mokrovous. W kolejnych latach zmienił on stronę konfliktu i w 1434 roku wraz z katolikami i umiarkowanymi husytami walczył pod Lipanami. W późniejszych latach stał po stronie króla Jerzego z Podiebradów, zmarł w 1464 roku. Syn Beneša, Jiří z Hustířan, dla odmiany stał po stronie węgierskiego króla Macieja Korwina podczas wojen czesko-węgierskich drugiej połowy XV wieku. Z tego powodu w 1472 roku następca Jerzego z Podiebradów, Władysław II Jagiellończyk, wysłał przeciwko Malešovowi królewską armię. W jej obliczu Jiří z Hustířan poddał się bez walki i przyrzekł posłuszeństwo królowi Czech.
W latach 1515 – 1535 właścicielem zamku był Jiří Háša z Újezda, a poprzez małżeństwo jego córki Magdaleny, Malešov dostał się Salavom z Lipy, którzy w 1576 roku sprzedali go Jerzemu Voděradskiemu z Hrušova. Jerzy w 1580 roku został stracony z powodu zamieszania w antyhabsburski spisek, a jego majątek skonfiskowany. W 1666 roku kupił go hrabia Jan Špork, który jako ostatni właściciel mieszkał na zamku. W XVII wieku Malešov został zdegradowany do obiektu gospodarczego, wykorzystywanego do zarządzania okolicznymi dobrami. Z dokumentu z 1738 roku wiadomo, iż zamek służył pańskim urzędnikom, a wieża główna pełniła funkcję spichlerza. W XIX i XX wieku nastąpił dalszy upadek jego znaczenia.
Architektura
Zamek wzniesiono na skalistym tarasie nad doliną rzeki Vrchlice w zachodniej części Malešova. Dostęp do niego możliwy był od północy, gdzie z tego powodu w skale wykuto fosę. Założenie otrzymało w przybliżeniu prostokątny kształt z niewielkim podzamczem od strony północnego wjazdu i krótkim międzymurzem po stronie zachodniej. Bramę na podzamcze flankowała półokrągła późnogotycka wieża, czy też raczej basteja, natomiast główny obwód obronny wzmocniono w trzech narożnikach basztami: półokrągłą, otwartą od strony dziedzińca po stronie północno – zachodniej (być może mieściła studnię), większą cylindryczną po stronie południowo – zachodniej oraz czworoboczną od południowego wschodu.
Centralnym obiektem warowni była potężna, czworoboczna wieża mieszkalna usytuowana w najwyższym punkcie skały, mniej więcej na środku dziedzińca. Wieża miała cztery kondygnacje z których przyziemie pierwotnie oświetlały wąskie okna szczelinowe, a drugie, główne piętro mieszkalne, duże okna. Najwyższa kondygnacja prawdopodobnie była konstrukcji drewnianej lub szachulcowej. Wejście do wieży oryginalnie możliwe było po drewnianych schodach i poprzez zwodzony mostek na piętro do siodłowego portalu we wschodniej elewacji. Pod koniec XV wieku i w XVI wieku wszystkie piętra wieży zostały sklepione, wcześniej posiadały płaskie, drewniane stropy. W XVI wieku we wschodniej części podzamcza dodatkowo wzniesiono prostokątny budynek gospodarczy.
Stan obecny
Główna wieża mieszkalna zachowała się do dziś w formie otrzymanej w wyniku barokowych przekształceń, które zmieniły jej zwieńczenie, wewnętrzne podziały i wykrój okien. Sąsiaduje ona z budynkiem nowożytnego spichlerza oraz częścią pierwotnych murów obronnych w obwodzie których przetrwała północno-zachodnia baszta. W 2017 roku zakończono renowację zabytku przeprowadzoną przez prywatnego właściciela.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Anderle J., Brych V., Chotěbor P., Durdík T., Fišera Z., Procházka Z., Rykl M., Slavík J., Svoboda L., Úlovec J., Encyklopedie českých tvrzí, t. 2, Praha 2000.
Durdík T., Ilustrovaná encyklopedie českých hradů, Dodatky 2, Praha 2005.
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Východní Čechy, t. VI, red. Z.Fiala, Praha 1989.