Historia
W latach 1250 – 1274 w źródłach pisanych pojawił się niejaki Heřman z Letovic, co wskazywałoby na istnienie zamku od około połowy XIII wieku. Prawdopodobnie Heřman był również fundatorem najstarszego założenia obronnego Letovicach. Z 1316 roku znany jest Stanimír z Letovic, a od 1322 roku Letovice przejęła přibyslavicka gałąź rodu panów z Ronova. Zamek został udokumentowany pisemnie dopiero w 1360 roku, kiedy to był własnością Čenka z Ronova.
Na początku XV wieku zamek posiadał Hynek z Ronova, zwolennik króla Zygmunta Luksemburczyka. Z tego powodu w 1424 roku Letovice oblegli, zdobyli i zniszczyli husyci, a następnie na zamku ulokował się popierający ich sprawę szlachcic Vaněk Černohorský z Boskovic. W 1447 roku częściowo zalegalizował swój nabytek, gdyż wykupił połowę praw do Letovic od córki Hynka, Eliški. Jego ród w drugiej połowie XV wieku przeprowadził rozbudowę i modernizację zamku.
W 1544 roku Kryštof z Boskovic odsprzedał Letovice hrabiemu Krzysztofowi z Hardeku, który po renesansowej przebudowie zamku uczynił z niego rodowe gniazdo swej rodziny. Od 1613 roku właścicielem był Jindřich Václav hrabia Thurn, któremu udało się uniknąć konfiskaty majątku w trudnym okresie po klęsce powstania pod Białą Górą. W 1643 roku zamek zdobyły wojska szwedzkie, jednak szkody musiały zostać szybko naprawione, jako iż opis z 1717 roku mówi o dobrym stanie budowli. Był to również okres w którym kolejni właściciele zaczęli także wprowadzać na zamku wystrój barokowy. W 1820 roku zamek zakupili ostatni jego prywatni właściciele, węgierska rodzina Kálnoky z Köröspatak. W ich czasach wprowadzono też ostanie zmiany w wyglądzie rezydencji, która dotrwała do nacjonalizacji w 1945 roku.
Architektura
Zamek wzniesiony został na nadrzecznym wzniesieniu którego stoki wraz z wodami Svitavy chroniły od zachodu i północy. Od strony wschodniej i południowej cypel wzgórza odcięto suchą fosą. Obwód murów o grubości 2-3 metrów otrzymał nieregularny kształt, dostosowany do formy wzniesienia. Wjazd usytuowano w kurtynie wschodniej i być może zabezpieczono flankującą go czworoboczną wieżą w narożu. Jej istnienie nie jest jednak potwierdzone. Przed bramą usytuowano niewielkie podzamcze do którego droga prowadziła poprzez wieżę bramną i drewniany most przerzucony ponad fosą. Na głównym dziedzińcu najstarsza zabudowa mieszkalna została przystawiona do najbezpieczniejszej, zachodniej kurtyny, ulokowanej naprzeciwko bramy.
Rozbudowa z drugiej połowy XV wieku doprowadziła do otoczenia całego założenia dodatkowym obwodem muru (umieszczonym zapewne na starszym wale ziemnym) z rozbudowanym zespołem bramnym od wschodu. Być może miał on formę barbakanu. Na rycinie z XVII wieku widoczne są również niewielkie baszty po stronie północnej, pół-cylindryczna baszta zachowała się do dzisiaj po stronie południowo – zachodniej. Nowy obwód obronny został także wzmocniony fosą i wałem od południa i wschodu. Na zamku górnym powiększeniu uległa zabudowa mieszkalna, poprzez dostawienie nowych skrzydeł od strony północnej i południowej. W efekcie jedyną nie zastawioną budynkiem ścianą była mieszcząca bramę kurtyna wschodnia.
Stan obecny
Zamek zachował się do dzisiaj w znacznie przekształconej w okresie nowożytnym formie, która zatarła jego pierwotne cechy stylowe. Obecnie jest to trójskrzydłowy barokowo – klasycystyczno – neogotycki pałac z basztą wyposażoną w kluczowe otwory strzelcze po stronie południowo – zachodniej. Wewnątrz w trakcie niedawnych renowacji odkryto dotychczas zakryte późnogotycko – renesansowe polichromowane stropy. Zamek jest udostępniony dla turystów.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Jižní Morava, t. I, red. Z.Fiala, Praha 1981.
Plaček M., Ilustrovaná encyklopedie moravských hradů, hrádků a tvrzí, Praha 2001.
Plaček M., Ilustrovaná encyklopedie moravských hradů, hrádků a tvrzí. Dodatky, Praha 2007.