Historia
Zamek został wzniesiony na początku XIV wieku, prawdopodobnie przez braci Viléma i Fricka, którzy pisali się z niego w 1317 i 1322 roku. Swą niemieckojęzyczną nazwę zamek zawdzięczał rzece Ochrzy, czyli Egerowi. Około połowy XIV stulecia bracia sprzedali Lestkov panom z Šumburku, a po nich w 1384 roku właścicielem został Jindřich Škopek z Dubé, członek rady królewskiej Wacława IV. Jindřich dokonał gruntownej przebudowy zamku, wznosząc praktycznie od podstaw nowe założenie. Gdy zmarł w 1395 roku, zamkiem zarządzali do około 1405 – 1410 roku jego synowie: Aleš i Jindřich. Sprzedali oni Egerberk Mikulášowi Augustinowi z Pragi, ten zaś już w 1413 roku pozbył się zamku na rzecz Wenda z Ilburka przenosząc się do Okořu.
W okresie wojen husyckich Egerberk wciąż dzierżył Wend z Ilburka, stronnik katolików i króla Zygmunta Luksemburczyka. Wdał się on w spór majątkowy ze swoim wierzycielem, Vilémem ze Šumburku, który w 1443 roku podstępem zajął Egerberk i pojmał Wenda, głodząc go na śmierć w zamkowym lochu. Pomimo protestów spadkobierców Wenda, Vilém sprzedał Lestkov Jakoubkowi z Vřesovic. Konflikty majątkowe ciągnęły się do 1457 roku, kiedy to sąd zadecydował, iż zamek należy do Půty z Ilburka, który jednak musiał zapłacić Jakoubkowi dwa tysiące kop groszy odszkodowania.
Od 1460 roku Egerberk posiadali panowie z Fictumu, którzy jako ostatni inwestowali w naprawy i utrzymanie zamku. Gdy po 1557 roku przejęli go Lobkovice zamek podupadł, gdyż nowi właściciele mieli w okolicy wygodniejsze rezydencje mieszkalne. Stopniowo niszczejący zamek w XVII wieku zmienił się w ruinę.
Architektura
Zamek zbudowano na bazaltowym wzniesieniu pomiędzy prawym brzegiem rzeki Ochrzy a północnymi stokami Gór Doupovskich. Wzgórze to o nazwie Schlossberg i wysokości 545 metrów n.p.m. opadało po wschodniej stronie w dolinę, którędy przebiegała droga prowadząca do zamku. Dolina oddzielona była po stronie południowo – zachodniej płytkim siodłem od sąsiedniego wzgórza Schwarzberg, które było o prawie 130 metrów wyższe od wzgórza zamkowego.
Egerberk wzniesiono na wzór zamków Radyně i Kašperk, których część mieszkalna została całkowicie oddzielona od zewnętrznych fortyfikacji i stała jako oddzielna jednostka pośrodku obwarowań. Rdzeń zamku założono na planie zbliżonym do prostokąta o wymiarach 42×15 metrów z obłą najbardziej zagrożoną południowo – zachodnią stroną. Na obu węższych bokach usytuowano budynki mieszkalne, połączone murami o grubości 2 metrów z chodnikami dla obrońców w koronie. Górne kondygnacje budynków (które miały charakter wieżowy) wieńczyły szachulcowe galerie, szczególnie ważne w budynku południowym, górującym nad bramą wjazdową. Podobne zwieńczenie miała również pięcioboczna wieżyczka umieszczona w kurtynie południowej, którą mijało się chcąc dotrzeć do górnej bramy po stronie północnej. Jej ochronę zapewniał głęboki rów, który można było przekroczyć tylko wtedy, gdy opuszczono mostek zwodzony i otwarto wrota w portalu bramnym. Oprócz głównego wejścia w przyziemiu wschodniego skrzydła istniała jeszcze mała furta chroniona czworoboczną wieżyczką, która łączyła część mieszkalną zamku z południowym międzymurzem, a przez to zarówno z podzamczem wschodnim, jak i bezpośrednio z główną bramą wjazdową.
Główne funkcje mieszkalne pełniło czworoboczne skrzydło północno – wschodnie. Posiadało ono nad przyziemiem jeszcze trzy piętra, wszystkie zwieńczone płaskimi stropami. Parter i pierwsze piętro prawdopodobnie nie miały charakteru mieszkalnego, gdyż wyposażone były tylko w jedne drzwi i jeden otwór okienny. Okna na zewnątrz otwierały się dopiero na drugim i trzecim piętrze pałacu. Na pierwszym piętrze znajdowała się tylko jedna duża sala oświetlona z dziedzińca przez większe okno i dostępna z drewnianego, zewnętrznego ganku. Prywatne komnaty znajdowały się jedynie na drugim i trzecim piętrze. Drugie piętro dzieliła na dwa pomieszczenia cienka ścianka działowa. Mniejsze z nich znajdowało się nad przejazdem bramnym i prawdopodobnie służyło za sypialnię. Oświetlały ją trzy okna, z których największe, wychodzące na podzamcze, miało kamienne ławy we wnęce. W południowo – wschodniej ścianie od strony międzymurza zapewne umieszczono wykusz latrynowy. Druga, większa komnata miała bezpośrednie wejście z dziedzińca i wieloboczny ozdobny wykusz kaplicy od strony północnej (w kierunku podzamcza). Jego sufit zwieńczono sklepieniem krzyżowo – żebrowym bez zwornika. Drugie piętro dostępne było z krużganka na dziedzińcu, który prowadził na ganek w koronie murów obronnych i okrążał dziedziniec łącząc się z budynkiem na czole zamku. Na trzecim piętrze znajdowała się jedna duża sala oświetlona kilkoma prostokątnymi oknami z siedziskami we wnękach i wykuszem latrynowym w ścianie południowej.
Skrzydło południowo – zachodnie miało obły kształt od strony zewnętrznej z powodu wykorzystania starszych murów z początku XIV wieku. Zostało ono także znacznie przebudowane i wzmocnione w XV wieku. Najniższą kondygnację zajmowała półkolista w planie, sklepiona kolebkowo suterena w części czołowej oraz mniejsza piwnica przy północno – zachodniej ścianie bocznej. Parter na zewnątrz otwierał się tylko jednym oknem osadzonym w głębokiej wnęce, natomiast piętro oświetlone było dwoma oknami.
Rdzeń zamku otoczony został zewnętrznym obwodem murów z bramą umieszczoną po stronie południowo – zachodniej w czworobocznej, otwartej od wewnątrz (częste rozwiązanie w zamkach czeskich XIV wieku) wieży bramnej. Zewnętrzną strefę obrony stanowiła sucha fosa i ziemny wał oraz po przekroczeniu mostu zwodzonego, usytuowane pod skosem przedbramie zakończone wieżą bramną. Południową część zamku zajmował podłużny budynek gospodarczy, przystawiony do wewnętrznej ściany trzeciego obwodu obronnego. Kolejny pomocniczy budynek usytuowano w szerokości drugiego obwodu obronnego po północno – wschodniej stronie zamku.
Stan obecny
Egerberk był jednym z najznaczniejszych prywatnych, szlacheckich zamków czeskich drugiej połowy XIV wieku. Jego dwupałacowa forma była częściej spotykana w pierwszej połowie tamtego stulecia, lecz jak widać kontynuowana i później (Vysoký Chlumec). Zamek przetrwał w postaci trwałej ruiny, której najlepiej zachowanym elementem jest dawny rdzeń z budynkiem północno – wschodnim i południowo – zachodnim. Wstęp na jej teren jest wolny. Dostęp do ruin wiedzie ścieżką z pobliskiej wioski Lestkov.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Durdík T., Ilustrovaná encyklopedie českých hradů, Praha 2009.
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Severní Čechy, t. III, red. Z.Fiala, Praha 1984.
Menclová D., České hrady, Praha 1972.
Záruba F., Hrady Václava IV. Od nedobytného útočiště k pohodlné rezidenci, Praha 2014.