Kvášňovice – kościół św Bartłomieja

Historia

   Pierwsza pisemna informacja o istnieniu wsi i kościoła pojawiła się w 1364 roku, jednak kościół św. Bartłomieja został wzniesiony już w połowie XIII wieku. Około pierwszej ćwierci XIV wieku dokonano gotyckiej przebudowy jego prezbiterium. Być może już w XVI wieku zbudowano po północnej stronie kościoła zakrystię, jednak najczęściej jej budowę datuje się na 1748 rok. Kolejne barokowe modyfikacje przeprowadzono w latach 1751-1768. Powiększono wówczas okna w nawie, a wieżę nadbudowano lub przebudowano jej górną część. Ostatnie znaczące naprawy przeprowadzono w latach 1985-1986. Nad nawą, prezbiterium i wieżą wzniesiono wówczas nowe, bardziej strome dachy i naprawiono elewacje. W 1991-1992 wymieniono więźbę dachową i odnowiono tynki.

Architektura

   Pierwotny kościół z XIII wieku był niewielką jednonawową budowlą na planie prostokąta z romańskim portalem prowadzącym do wnętrza od strony południowej i niedużymi oknami o półokrągłych zwieńczeniach. Portal uzyskał uskokowe, profilowane ościeża, osadzone na niskim cokole i przechodzące bez głowic w półkolistą archiwoltę. W tympanonie utworzono dekorację przypominającą połówkę słońca z pięcioma promieniami. Nie wiadomo jaką formę miało najstarsze prezbiterium, mogła to być apsyda lub chór czworoboczny, węższy od nawy.
   W pierwszej ćwierci XIV wieku wzniesione zostało nowe, gotyckie prezbiterium o zamknięciu wielobocznym ze ścianami przebitymi dużymi, ostrołukowymi oknami. Jego wnętrze przykryto na wysokości 7 metrów sklepieniem krzyżowo – żebrowym oraz sześciodzielnym, przy czym ze względu na małe rozmiary i stosunkowo grube mury nie zdecydowano się na opięcie prezbiterium od zewnątrz przyporami. Żebra opuszczono na piramidalne, pięcioboczne konsolki oraz spięto okrągłymi zwornikami. Nawę od prezbiterium oddzieliła arkada tęczy o sfazowanym, niesymetrycznym ostrołuku.

Stan obecny

   Kościół zachował do czasów współczesnych późnoromańskie mury nawy, gotyckie prezbiterium oraz wieżę, która choć przekształcona w okresie nowożytnym, prawdopodobnie posiada dolne partie sięgające jeszcze XIII wieku, a górne XIV i XV stulecia. Nawa została mocno przebudowana w XVIII wieku, kiedy to zmieniono kształt większości jej okien. Tylko jedno oryginalne zachowało się częściowo po stronie północnej. Całkowicie zmieniony został wystrój wnętrza kościoła, zwłaszcza w części nawowej, przetrwało natomiast sklepienie prezbiterium oraz arkada tęczy.

pokaż zabytek na mapie

powrót do indeksu alfabetycznego

bibliografia:
Líbal D., Katalog gotické architektury v České republice do husitských válek, Praha 2001.

Umělecké památky Čech, red. E.Poche, t. II, Praha 1978.