Historia
Kaplicę Wszystkich Świętych wybudowano na początku ostatniej ćwierci XIV wieku, jako część cmentarza opactwa cysterskiego w Sedlcu. Według legendy w 1278 roku na sedleckim cmentarzu rozrzucono glinę, którą zakonnicy przywieźli z Jerozolimy, dzięki czemu teren ten stał się popularnym miejscem pochówku. Po zarazie z 1318 roku w Sedlcu zostało pochowanych ponad 30 tysięcy zmarłych, kolejne 10 tysięcy ciał złożono tu w pierwszej połowie XV wieku w okresie wojen husyckich. W ich trakcie, w 1421 roku kaplica została także spalona. Pod koniec XV wieku zlikwidowano większość grobów., a ekshumowane szczątki zdeponowano w odbudowanej kaplicy, gdzie jak twierdzi tradycja, pół ślepy zakonnik układał je do 1511 roku w formie wielkich piramid. Kaplica została odnowiona ponownie w latach 1703-1710, w związku z całkowitą przebudową klasztoru sedleckiego z inicjatywy ówczesnego opata Jindřicha Snopka. Powstał wówczas między innymi nowy szczyt i kruchta po stronie zachodniej. W 1784 roku dekret cesarza Józefa II rozwiązał klasztor, a kaplica przeszła w ręce Schwarzenbergów z Orlika. W okresie tym powstały znane rzeźby z ludzkich kości, dzieło Františka Rinta z Českiej Skalicy.
Architektura
Kaplica powstała na planie kwadratu z wąskim i małym, niższym, prostokątnym prezbiterium po stronie wschodniej i dwoma wielobocznymi wieżyczkami w narożach fasady zachodniej. Zewnętrzne elewacje wzmocniono wysokimi przyporami, pomiędzy którymi przepruto duże, ostrołukowe okna, w nawie po trzy od strony północnej, zachodniej i południowej, a w prezbiterium po dwa od północy i południa oraz z jednym w ścianie wschodniej. Zajęły one prawie całą przestrzeń pomiędzy przyporami, wykazując tym duże podobieństwo do pobliskiego kościoła klasztornego cystersów. Pod gzymsem podokiennym elewacje pozostawiono gładkie, przebite jedynie trzema portalami wejściowymi o ostrołucznie zamkniętych, profilowanych ościeżach.
Wnętrze kaplicy zostało podzielone na dwie kondygnacje z których górna pełniła funkcję kaplicy, a dolna ossuarium. Dolna część nawy pierwotnie przykryta była sklepieniami krzyżowo – żebrowymi. W górnej części żebra wybiegały nie tylko z czterech narożników, ale i po obu stronach środkowych okien i obustronnie sfazowanej arkady tęczy, która oddzieliła nawę od prezbiterium. Całość sklepienia tworzyła więc w nawie rysunek ośmioramiennej gwiazdy.
W prezbiterium zastosowano dwa przęsła kwadratowe, rozdzielone żebrem jarzmowym, oba przykryte sklepieniem krzyżowo – żebrowym, opartym na wysoko zawieszonych konsolach pomiędzy przęsłami i spiętym drobnymi zwornikami. W narożnikach konsol nie zastosowano, ale tak jak pośrodku długości ścian poprowadzono przyścienne, profilowane, ślepe arkady.
Stan obecny
Kaplica pomimo poddania jej w okresie baroku przekształceniom, częściowo zachowała pierwotne, gotyckie cechy stylistyczne. Od strony zewnętrznej zmiany najbardziej dotknęły zwieńczenia obu wieżyczek, budowę sygnaturki nad nawą oraz przebudowę szczytu zachodniego, a także dostawienie obszernego aneksu od zachodu, który częściowo przysłonił fasadę nawy. Ponadto część z okien została w całości lub częściowo zamurowana. Wewnątrz dolnej kondygnacji założono barokowe sklepienia, przekształcono również górną część nawy, gdzie zachowały się jedynie fragmenty żeber. Gotyckie sklepienie widoczne jest natomiast za oryginalną arkadą tęczy, w prezbiterium, choć detale architektoniczne przyćmiewają liczne dekoracje utworzone z ludzkich kości i czaszek.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Líbal D., Katalog gotické architektury v České republice do husitských válek, Praha 2001.
Mencl V., Česká architektura doby lucemburské, Praha 1948.
Umělecké památky Čech, red. E.Poche, t. III, Praha 1980.