Historia
Zbiornik wody pitnej zwany Kamienną Studnią został w Kutnej Horze wzniesiony w latach 1493-1495 przez Bricciusa de Vratislavia (Brikcí z Wrocławia). Czasem za budowniczego podaje się również Matěja Rejska. Budowę sfinansował Jan Smisek z Vrchovišť, właściciel kutnohorskiego Hrádka. Powodem jej powstania była intensywność prac górniczych w okolicy miasta, które wpłynęły na dostępność niżej położonych źródeł, w efekcie czego miasto miało problemy z zapewnieniem wystarczającej ilości wody pitnej dla mieszkańców. Kamienna Studnia służyła mieszczanom od roku 1495, aż do 1890 roku. Woda do niej prowadziła drewnianą kanalizacją o długości kilku kilometrów. W latach 1887–1890 zbiornik został odnowiony przez Ludvíka Lábrela.
Architektura
Zbiornik Kamiennej Studni usytuowano w zachodniej części Kutnej Hory, na jednym z placów miejskich przed bramą Kouřimską. Zbudowano go z dokładnie ociosanych kwadr piaskowca, na planie symetrycznego dwunastoboku, pierwotnie posiadającego jeszcze ażurowe, zwieńczone dachem ogrodzenie.
Wokół dolnej części zbiornika utworzono sfazowany cokół, wyższy po stronie południowej i zachodniej, gdzie wyraźny był spadek terenu. Elewacje od zewnątrz wzmocniono uskokowymi przyporami, udekorowanymi półkolistymi służkami z bogato rzeźbionymi kapitelami, na których osadzono pinakle z żabkami i kwiatonami. W co drugiej sterczynie umieszczono wnękę z baldachimem, zapewne przeznaczoną na rzeźbioną figurę. Przestrzenie pomiędzy przyporami ozdobiono ślepymi maswerkami o zwieńczeniach w ośle łuki, po bokach których podwieszono tarcze herbowe. Każdy ośli łuk zwieńczyła sterczyna z kwiatonem, przy czym umieszczono je na gzymsie w taki sposób, iż pozornie go przebijały (motyw znany z prezbiterium katedry św. Wita w Pradze).
Wejście utworzono po stronie południowo – zachodniej, w półkoliście zamkniętym, sfazowanym portalu. Woda prawdopodobnie podawana była z głównego, wewnętrznego zbiornika rurami przechodzącymi w sześciu miejscach przez ściany, gdzie spływała do zewnętrznych, mniejszych zbiorników, dostępnych dla wszystkich mieszczan.
Stan obecny
Studnia kutnohorska to zabytek wyjątkowy, nie tylko na obszarze Czech. Przetrwała w całości za wyjątkiem ażurowego zwieńczenia, przy czym obecny stan zawdzięcza renowacji z końca XIX wieku. Obecnie nie pełni swej pierwotnej funkcji, wewnątrz znajduje się natomiast lapidarium z fragmentami zachowanych oryginalnych kamiennych rzeźb i detali architektonicznych.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Umělecké památky Čech, red. E.Poche, t. II, Praha 1978.
Strona internetowa kutna-hora.wz.cz, Kamenná kašna v Kutné Hoře.