Historia
Zamek być może został wzniesiony w pierwszej połowie XIII wieku, w pobliżu wsi Krašov, która wiadomo iż funkcjonowała w 1232 roku. Inicjatorem jego budowy miał być Jetřich Hroznata, wierny stronnik króla Wacława I. Zamek został usytuowany na granicy majątku Jetřicha, w miejscu które zabezpieczało stary szlak handlowy i wojskowy przez dolinę rzeki oraz chroniło także królewski zamek Týřov. Inna teoria budowę zamku przypisuje jego bratankowi Sezemie, krótko po połowie XIII wieku. Jeśli Sezema nie był fundatorem zamku, to z pewnością dokonał jego rozbudowy, powiększając go o cylindryczną wieżę.
Ród panów z Krašova był właścicielem zamku do połowy XIV wieku. W 1346 roku nabył go Vilém Švihovski, a w latach 70-tych XIV stulecia Albrecht z Kolovrat. Jego synowie: Bedřich i Hanuš w okresie wojen husyckich opowiedzieli się po stronie katolickiej. Hanuš siedział wówczas na Krašovie, a Bedřich na zamku w Libštejnie. Husyci wielokrotnie podchodzili w pobliże Krašova, ale o zdobycie bezpiecznie położonej warowni nigdy się nie pokusili. Do kluczowych walk przeciwko Kolovratom doszło w 1430 roku, kiedy to boży bojownicy przez siedem tygodni oblegali Libštejn. Bracia widząc, iż upadek zamku jest nieunikniony zawarli z Prokopem Gołym rozejm i przeszli na stronę buntowników. Hanuš zdradził husytów już siedem lat później. Został dzięki temu hejtmanem praskich miast i wrogiem Jerzego z Podiebradów. W 1448 roku, gdy husycki król Jerzy z Podiebradów zdobył stolicę, Hanuš musiał ratować się ucieczką. Zmarł dwa lata później.
Syn Hanuša, Albrecht, sprzedał Krašov w 1485 roku Jetřichowi Bezdružickému z Kolovrat. Jego następca Jan zmarł w 1526 roku w bitwie pod Mohaczem. Późniejsi właściciele zmieniali się dość często, a zamek stopniowo przebudowywano w stylistyce renesansowej. Powiększeniu uległa wówczas przestrzeń mieszkalna, a elementy obronne zeszły na plan dalszy. Znacząco powiększyło się również podzamcze, wyposażone w dwa młyny, browar, słodownię, łaźnię, kuźnię, tartak i spichlerz.
W pierwszej połowie XVII wieku w okresie wojny trzydziestoletniej okolice Krašova zostały mocno spustoszone. Sam zamek zdołał się oprzeć wojskom szwedzkim, zniszczeniu uległo jedynie podzamcze. W latach 1755-1779 zamek stał się letnią rezydencją mnichów z klasztoru Plasy, którzy dokonali jego kolejnych, tym razem barokowych przekształceń. Gdy w 1785 roku cesarz Józef II rozwiązał konwent, zamek został opuszczony i szybko popadł w ruinę. Część budowli została następnie rozebrana na materiał budowlany.
Architektura
Zamek wzniesiono na skalistej, wysokiej krawędzi wzgórza ponad doliną Berounky od północy i korytem Brodeslavskiego potoku na wschodzie, który u stóp warowni łączy się z rzeką. Z powodu ukształtowania terenu jedyna droga dojazdowa prowadziła od zachodu. Zabezpieczono ją głębokim przekopem ponad którym przerzucono zwodzony most. Bramę umieszczono w murze o grubości 2,5 metra i zabezpieczono dodatkowo od zewnątrz wąskim parchamem, którego mur został wzmocniony trzema przyporami. Przejazd przez parcham ograniczony był po bokach przez ściany poprzeczne, co tworzyło pewnego rodzaju przedbramię z obrzeżnymi portalami prowadzącymi na międzymurze. Zarówno mur parchamu jak i budynek bramny zostały dobudowane w XIV wieku.
Mały dziedziniec usytuowany za pierwszą bramą zajmowała cylindryczna wieża o średnicy 8,4 metra i niespecjalnie grubych murach dochodzących w przyziemiu do 2,1 metra. W trakcie przebudowy wstawiono w nią centralny filar, służący jako podstawa dla kręconych schodów. Obok niej w skale wykuto zbiornik na wodę deszczową. W pierwszym etapie funkcjonowania zamku drugą bramę flankowała niewielka wieża z ostrogą. Prawdopodobnie w drugiej połowie XIII wieku została ona już obniżona. Właśnie wtedy mury obronne zewnętrznego dziedzińca, położonego niżej niż dziedziniec wewnętrzny (tylny) zostały podwyższone, a na jego terenie wzniesiono wspomnianego bergfrieda.
Zabudowę mieszkalną wzniesiono na drugim (tylnym), większym dziedzińcu w najbardziej wysuniętej, a przez to najbezpieczniejszej, części skalnego cypla. Najstarszy budynek usytuowano przy kurtynie wschodniej muru, drugi (mieszczący między innymi kuchnię) dobudowano w drugiej połowie XIII wieku przy kurtynie południowej. Narożnik pomiędzy nimi zajęła w XIV wieku czworoboczna budowla o wieżowym charakterze.
W XV wieku odpowiedzią na rozwój broni palnej była budowa przed przedzamczem masywnego wału ziemnego, na którym usytuowano basteję przystosowaną do obrony ogniowej. Samo podzamcze było bardzo rozległe. Znajdował się tam browar, słodownia, karczma, łaźnia, kuźnia i inne budynki gospodarcze. Wzniesiono nawet młyn, którego koła napędzała woda z pobliskiego jeziora.
Zamek był jednym z najstarszych założeń szlacheckich na terenie Czech, a także jednym z pierwszych które doczekały się modernizacji (druga połowa XIII wieku). W XV wieku zamek przekształcono w duże reprezentacyjne założenie o dużych możliwościach gospodarczych (rozległe podzamcze z bogatą zabudową).
Stan obecny
Zamek do czasów współczesnych przetrwał w postaci słabo zachowanej trwałej ruiny. W najlepszym stanie zachowało się południowe skrzydło na tylnym dziedzińcu oraz cylindryczna wieża, posiadająca parę metrów wysokości. Zamek udostępniony jest do zwiedzania. Wiedzie do niego żółty szlak turystyczny ze wsi Bohy o długości około 2 km. W pobliżu zamku znajduje się rezerwat przyrody Hřešihlavská.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Durdík T., Ilustrovaná encyklopedie českých hradů, Praha 2009.
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Západní Čechy, t. IV, red. Z.Fiala, Praha 1985.
Menclová D., České hrady, Praha 1972.
Strona internetowa hradkrasov.cz, Historie hradu Krašova.