Historia
Kościół św. Bartłomieja w Kondrac został wybudowany prawdopodobnie pod koniec XII wieku. Około 1375 roku został powiększony o gotyckie prezbiterium i zakrystię. Z wcześniejszego o rok okresu pochodzi pierwsza wzmianka o proboszczu tutejszej parafii, którym był niejaki Wacław. Ostatnim katolickim proboszczem był w 1414 roku Mikuláš z Pelhřimova, później okoliczna ludność przeszła na wyznanie utrakwistyczne.
W czasie wojen husyckich kościół doznał sporych zniszczeń, jednak jego pierwotna architektura była zachowana aż do 1735 roku, kiedy to został naprawiony dach, przepruto nowe zachodnie wejście, powiększono okna i wykonano barokową kruchtę. Niewiele później dobudowano drewnianą wieżę dzwonniczą, usytuowaną pomiędzy dwoma wieżami romańskimi.
W 1918 roku uderzył w nią piorun, który spowodował pożar całej świątyni. Upadający dzwon przebił wówczas drewniany strop i spadł na przyziemie empory. Po tym wydarzeniu kościół naprawiono, lecz środkowa wieża nie została już przywrócona. Dalsze naprawy przeprowadzono od 1972 do 1983 roku.
Architektura
Romański kościół wzniesiono jako orientowaną budowlę jednonawową na planie prostokąta z dwoma wieżami wyrastającymi z fasady zachodniej. Stronę wschodnią być może oryginalnie zamykała apsyda. Pierwotne wejście do kościoła znajdowało się po stronie południowej oraz po stronie zachodniej, gdzie prawdopodobnie drewniane schody prowadziły na piętro zachodniej empory. Ta otwierała się na nawę trzema arkadami w przyziemiu i trzema na piętrze, zajmując całą szerokość korpusu. Oryginalnie cała ozdobiona była polichromiami przedstawiającymi historię nieznanego świętego, popiersiami innych świętych, scenami figuralnymi i postaciami aniołów.
Około 1375 roku do nawy dobudowane zostało prostokątne, wzmocnione zewnętrznymi przyporami, gotyckie prezbiterium oraz przystawiona do niego od północy zakrystia. Oba elementy wzniesiono na planie prostokąta i zwieńczono sklepieniami żebrowymi w odróżnieniu od romańskiej nawy, która posiadała płaski, drewniany strop. W zakrystii i zachodnim przęśle prezbiterium zastosowano sklepienie krzyżowo – żebrowe, natomiast we wschodniej części prezbiterium system sklepień trójpodporowych. Nawę z prezbiterium połączono ostrołukowym łukiem tęczowym.
Kościół wraz z przylegającym do niego cmentarzem otoczony był dookolnym przekopem (suchą fosą) o szerokości około 9-10 metrów oraz kamiennym murem o grubości 0,7 metra i maksymalnej wysokości dochodzącej do 3 metrów.
Stan obecny
Kościół św Bartłomieja jest dziś jednym z najstarszych zabytków sakralnych na terenie Czech. Od strony zewnętrznej został znacznie przekształcony w okresie nowożytnym poprzez powiększenie większości okien i dostawienie kruchty południowej. Przystęp na jego przykościelny cmentarz jest wolny, a w pobliskiej plebani urządzone zostało niewielkie muzeum. Po wschodniej stronie kościoła widać pozostałości przekopu przez który przerzucono później kamienny most.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Fišera Z., Opevněné kostely: v Čechách, na Moravě a ve Slezsku, t. 1, Praha 2015.
Líbal D., Katalog gotické architektury v České republice do husitských válek, Praha 2001.
Podlaha A., Soupis památek historických a uměleckých v Království českém, ročník 35. Politický okres benešovsý, Praha 1911.
Tomaszewski A., Romańskie kościoły z emporami zachodnimi na obszarze Polski, Czech i Węgier, Wrocław 1974.
Umělecké památky Čech, red. E.Poche, t. II, Praha 1978.